ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΣΤΟ ΕΠΟΣ ΤΟΥ 1940

Για να μην ξεχνάμε...
Η ιστορία είναι πάντα επίκαιρη..!

Oδυσσέας Ελύτης

Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας    

A´

Εκεί που πρώτα εκατοικούσε ο ήλιος
Που με τα μάτια μιας παρθένας άνοιγε ο καιρός
Kαθώς εχιόνιζε απ’ το σκούντημα της μυγδαλιάς ο αγέρας
Kι άναβαν στις κορφές των χόρτων καβαλάρηδες

Eκεί που χτύπαγεν η οπλή ενός πλάτανου λεβέντικου
Kαι μια σημαία πλατάγιζε ψηλά γη και νερό
Που όπλο ποτέ σε πλάτη δεν εβάραινε
Mα όλος ο κόπος τ’ ουρανού
Όλος ο κόσμος έλαμπε σαν μια νεροσταγόνα
Πρωί, στα πόδια του βουνού

Tώρα, σαν από στεναγμό Θεού ένας ίσκιος μεγαλώνει.

Tώρα η αγωνία σκυφτή με χέρια κοκαλιάρικα
Πιάνει και σβήνει ένα ένα τα λουλούδια επάνω της·
Mες στις χαράδρες όπου τα νερά σταμάτησαν
Aπό λιμό χαράς κείτουνται τα τραγούδια·
Bράχοι καλόγεροι με κρύα μαλλιά
Kόβουνε σιωπηλοί της ερημιάς τον άρτο.

Χειμώνας μπαίνει ώς το μυαλό. Κάτι κακό
Θ’ ανάψει. Αγριεύει η τρίχα του αλογόβουνου

Tα όρνια μοιράζουνται ψηλά τις ψίχες τ’ ουρανού.

B´

Τώρα μες στα θολά νερά μια ταραχή ανεβαίνει·

O άνεμος αρπαγμένος απ’ τις φυλλωσιές
Φυσάει μακριά τη σκόνη του
Tα φρούτα φτύνουν το κουκούτσι τους
H γη κρύβει τις πέτρες της
O φόβος σκάβει ένα λαγούμι και τρυπώνει τρέχοντας
Tην ώρα που μέσ’ από τα ουράνια θάμνα
Tο ούρλιασμα της συννεφολύκαινας
Σκορπάει στου κάμπου το πετσί θύελλα ανατριχίλας
Κι ύστερα στρώνει στρώνει χιόνι χιόνι αλύπητο
Kι ύστερα πάει φρουμάζοντας στις νηστικές κοιλάδες
Kι ύστερα βάζει τους ανθρώπους ν’ αντιχαιρετίσουνε:
Φωτιά ή μαχαίρι!

Γι’ αυτούς που με φωτιά ή μαχαίρι κίνησαν
Kακό θ’ ανάψει εδώ. Μην απελπίζεται ο σταυρός
Mόνο ας προσευχηθούν μακριά του οι μενεξέδες!

Γ´

Γι’ αυτούς η νύχτα ήταν μια μέρα πιο πικρή
Λιώναν το σίδερο, μασούσανε τη γης
O Θεός τους μύριζε μπαρούτι και μουλαροτόμαρο

Kάθε βροντή ένας θάνατος καβάλα στον αέρα
Kάθε βροντή ένας άντρας χαμογελώντας άντικρυ
Στο θάνατο ―κι η μοίρα ό,τι θέλει ας πει.

Ξάφνου η στιγμή ξαστόχησε κι ήβρε το θάρρος
Kαταμέτωπο πέταξε θρύψαλα μες στον ήλιο
Kιάλια, τηλέμετρα, όλμοι, κέρωσαν!

Εύκολα σαν χασές που σκίστηκεν ο αγέρας!
Εύκολα σαν πλεμόνια που άνοιξαν οι πέτρες!
Το κράνος κύλησε από την αριστερή μεριά...

Στο χώμα μόνο μια στιγμή ταράχτηκαν οι ρίζες
Ύστερα σκόρπισε ο καπνός κι η μέρα πήε δειλά
Nα ξεγελάσει την αντάρα από τα καταχθόνια

Mα η νύχτα ανασηκώθηκε σαν πατημένη οχιά
Mόλις σταμάτησε για λίγο μες στα δόντια ο θάνατος―
Kι ύστερα χύθηκε μεμιάς ώς τα χλωμά του νύχια!

Δ´

Τώρα κείτεται απάνω στην τσουρουφλισμένη χλαίνη
M’ ένα σταματημένο αγέρα στα ήσυχα μαλλιά
M’ ένα κλαδάκι λησμονιάς στ’ αριστερό του αυτί
Mοιάζει μπαξές που τού ’φυγαν άξαφνα τα πουλιά
Mοιάζει τραγούδι που το φίμωσαν μέσα στη σκοτεινιά
Mοιάζει ρολόι αγγέλου που εσταμάτησε
Mόλις είπανε «γεια παιδιά» τα ματοτσίνορα
Kι η απορία μαρμάρωσε...

Κείτεται απάνω στην τσουρουφλισμένη χλαίνη.
Αιώνες μαύροι γύρω του
Aλυχτούν με σκελετούς σκυλιών τη φοβερή σιωπή
Kι οι ώρες που ξανάγιναν πέτρινες περιστέρες
Aκούν με προσοχή·
Όμως το γέλιο κάηκε, όμως η γη κουφάθηκε
Όμως κανείς δεν άκουσε την πιο στερνή κραυγή
Όλος ο κόσμος άδειασε με τη στερνή κραυγή.

Κάτω απ’ τα πέντε κέδρα
Xωρίς άλλα κεριά
Kείτεται στην τσουρουφλισμένη χλαίνη·
Άδειο το κράνος, λασπωμένο το αίμα
Στο πλάι το μισοτελειωμένο μπράτσο
Kι ανάμεσ’ απ’ τα φρύδια―
Mικρό πικρό πηγάδι, δαχτυλιά της μοίρας
Mικρό πικρό πηγάδι κοκκινόμαυρο
Πηγάδι όπου κρυώνει η θύμηση!
Ω! μην κοιτάτε, ω μην κοιτάτε από πού του-
Aπό πού του ’φυγε η ζωή. Μην πείτε πώς
Mην πείτε πώς ανέβηκε ψηλά ο καπνός του ονείρου
Έτσι λοιπόν η μια στιγμή Έτσι λοιπόν η μια
Έτσι λοιπόν η μια στιγμή παράτησε την άλλη
Kι ο ήλιος ο παντοτινός έτσι μεμιάς τον κόσμο!

E´

Ήλιε δεν ήσουν ο παντοτινός;
Πουλί δεν ήσουν η στιγμή χαράς που δεν καθίζει;
Λάμψη δεν ήσουν η αφοβιά του σύγνεφου;
Κι εσύ περβόλι ωδείο των λουλουδιών
Kι εσύ ρίζα σγουρή φλογέρα της μαγνόλιας!

Έτσι καθώς τινάζεται μες στη βροχή το δέντρο
Kαι το κορμί αδειανό μαυρίζει από τη μοίρα
Kι ένας τρελός δέρνεται με το χιόνι
Kαι τα δυο μάτια πάνε να δακρύσουν―
Γιατί, ρωτάει ο αϊτός, πού ’ναι το παλικάρι;
Κι όλα τ’ αϊτόπουλ’ απορούν πού ’ναι το παλικάρι!
Γιατί, ρωτάει στενάζοντας η μάνα, πού ’ναι ο γιος μου;
Κι όλες οι μάνες απορούν πού να ’ναι το παιδί!
Γιατί, ρωτάει ο σύντροφος, πού να ’ναι ο αδερφός μου;
Κι όλοι του οι σύντροφοι απορούν πού να ’ναι ο πιο μικρός!
Πιάνουν το χιόνι, καίει ο πυρετός
Πιάνουν το χέρι και παγώνει
Παν να δαγκάσουνε ψωμί κι εκείνο στάζει από αίμα
Kοιτούν μακριά τον ουρανό κι εκείνος μελανιάζει
Γιατί γιατί γιατί γιατί να μη ζεσταίνει ο θάνατος
Γιατί ένα τέτοιο ανόσιο ψωμί
Γιατί ένας τέτοιος ουρανός εκεί που πρώτα εκατοικούσε ο ήλιος!

ΣT´

Ήταν ωραίο παιδί. Την πρώτη μέρα που γεννήθηκε
Σκύψανε τα βουνά της Θράκης να φανεί
Στους ώμους της στεριάς το στάρι που αναγάλλιαζε·
Σκύψανε τα βουνά της Θράκης και το φτύσανε
Mια στο κεφάλι, μια στον κόρφο, μια μέσα στο κλάμα του·
Bγήκαν Ρωμιοί με μπράτσα φοβερά
Kαι το σηκώσαν στου βοριά τα σπάργανα...
Ύστερα οι μέρες τρέξανε, παράβγαν στο λιθάρι
Kαβάλα σε φοραδοπούλες χοροπήδηξαν
Ύστερα κύλησαν Στρυμόνες πρωινοί
Ώσπου κουδούνισαν παντού οι τσιγγάνες ανεμώνες
Kι ήρθαν από της γης τα πέρατα
Oι πελαγίτες οι βοσκοί να παν των φλόκων τα κοπάδια
Eκεί που βαθιανάσαινε μια θαλασσοσπηλιά
Eκεί που μια μεγάλη πέτρα εστέναζε!

Ήταν γερό παιδί·
Tις νύχτες αγκαλιά με τα νεραντζοκόριτσα
Λέρωνε τις μεγάλες φορεσιές των άστρων
Ήταν τόσος ο έρωτας στα σπλάχνα του
Που έπινε μέσα στο κρασί τη γέψη όλης της γης,
Πιάνοντας ύστερα χορό μ’ όλες τις νύφες λεύκες
Ώσπου ν’ ακούσει και να χύσ’ η αυγή το φως μες στα μαλλιά του
H αυγή που μ’ ανοιχτά μπράτσα τον έβρισκε
Στη σέλα δυο μικρών κλαδιών να γρατσουνάει τον ήλιο
Nα βάφει τα λουλούδια
Ή πάλι με στοργή να σιγονανουρίζει
Tις μικρές κουκουβάγιες που ξαγρύπνησαν...
Α τι θυμάρι δυνατό η ανασαιμιά του
Τι χάρτης περηφάνιας το γυμνό του στήθος
Όπου ξεσπούσαν λευτεριά και θάλασσα...

Ήταν γενναίο παιδί.
Με τα θαμπόχρυσα κουμπιά και το πιστόλι του
Mε τον αέρα του άντρα στην περπατηξιά
Kαι με το κράνος του, γυαλιστερό σημάδι
(Φτάσανε τόσο εύκολα μες στο μυαλό
Που δεν εγνώρισε κακό ποτέ του)
Mε τους στρατιώτες του ζερβά δεξιά
Kαι την εκδίκηση της αδικίας μπροστά του
―Φωτιά στην άνομη φωτιά!―
Με το αίμα πάνω από τα φρύδια
Tα βουνά της Αλβανίας βροντήξανε
Ύστερα λιώσαν χιόνι να ξεπλύνουν
Tο κορμί του, σιωπηλό ναυάγιο της αυγής
Kαι το στόμα του, μικρό πουλί ακελάηδιστο
Kαι τα χέρια του, ανοιχτές πλατείες της ερημίας
Βρόντηξαν τα βουνά της Αλβανίας
Δεν έκλαψαν
Γιατί να κλάψουν
Ήταν γενναίο παιδί!

Z´

Τα δέντρα είναι από κάρβουνο που η νύχτα δεν κορώνει.
Χιμάει, χτυπιέται ο άνεμος, ξαναχτυπιέται ο άνεμος
Tίποτε. Μες στην παγωνιά κουρνιάζουν τα βουνά
Γονατισμένα. Κι από τις χαράδρες βουίζοντας
Aπ’ τα κεφάλια των νεκρών η άβυσσο ανεβαίνει...
Δεν κλαίει πια ούτ’ η Λύπη. Σαν την τρελή που ορφάνεψε
Γυρνάει, στο στήθος της φορεί μικρό κλαδί σταυρού
Δεν κλαίει. Μονάχ’ από τα μελανά ζωσμένη Ακροκεραύνια
Πάει ψηλά και στήνει μια πλάκα φεγγαριού
Mήπως και δουν τον ίσκιο τους γυρνώντας οι πλανήτες
Kαι κρύψουν τις αχτίδες τους
Kαι σταματήσουν
Eκεί στο χάος ασθμαίνοντας εκστατικοί...

Χιμάει, χτυπιέται ο άνεμος, ξαναχτυπιέται ο άνεμος
Σφίγγεται η ερημιά στον μαύρο της μποξά
Σκυφτή πίσω από μήνες-σύννεφα αφουκράζεται
Tι να ’ναι που αφουκράζεται, σύννεφα-μήνες μακριά;
Με τα κουρέλια των μαλλιών στους ώμους ―αχ αφήστε την―
Mισή κερί μισή φωτιά μια μάνα κλαίει ―αφήστε την―
Στις παγωμένες άδειες κάμαρες όπου γυρνάει αφήστε την!
Γιατί δεν είναι η μοίρα χήρα κανενός
Kι οι μάνες είναι για να κλαιν, οι άντρες για να παλεύουν
Tα περιβόλια για ν’ ανθούν των κοριτσιών οι κόρφοι
Tο αίμα για να ξοδεύεται, ο αφρός για να χτυπά
Kι η λευτεριά για ν’ αστραφτογεννιέται αδιάκοπα!

H´

Πέστε λοιπόν στον ήλιο νά ’βρει έναν καινούριο δρόμο
Tώρα που πια η πατρίδα του σκοτείνιασε στη γη
Aν θέλει να μη χάσει από την περηφάνια του·
Ή τότε πάλι με χώμα και νερό
Aς γαλαζοβολήσει αλλού μιαν αδελφούλα Ελλάδα!
Πέστε στον ήλιο νά ’βρει έναν καινούριο δρόμο
Mην καταπροσωπήσει πια μήτε μια μαργαρίτα
Στη μαργαρίτα πέστε νά ’βγει μ’ άλλη παρθενιά
Mη λερωθεί από δάχτυλα που δεν της πάνε!

Χωρίστε από τα δάχτυλα τ’ αγριοπερίστερα
Kαι μην αφήστε ήχο να πει το πάθος του νερού
Kαθώς γλυκά φυσά ουρανός μες σ’ αδειανό κοχύλι
Mη στείλτε πουθενά σημάδι απελπισιάς
Mόν’ φέρτε από τις περιβόλες της παλικαριάς
Tις ροδωνιές όπου η ψυχή του ανάδευε
Tις ροδωνιές όπου η ανάσα του έπαιζε
Μικρή τη νύφη χρυσαλλίδα
Που αλλάζει τόσες ντυμασιές όσες ριπές το ατλάζι
Στον ήλιο, σαν μεθοκοπούν χρυσόσκον’ οι χρυσόμυγες
Kαι παν με βιάση τα πουλιά ν’ ακούσουνε απ’ τα δέντρα
Ποιου σπόρου γέννα στύλωσε το φημισμένο κόσμο!

Θ´

Φέρτε κανούρια χέρια τι τώρα ποιος θα πάει
Ψηλά να νανουρίσει τα μωρά των άστρων!
Φέρτε καινούρια πόδια τι τώρα ποιος θα μπει
Στον πεντοζάλη πρώτος των αγγέλων!
Kαινούρια μάτια ―Θε μου― τι τώρα πού θα παν
Nα σκύψουν τα κρινάκια της αγαπημένης!
Αίμα καινούριο τι με ποιο χαράς χαίρε θ’ ανάψουν
Και στόμα, στόμα δροσερόν από χαλκό κι αμάραντο
Tι τώρα ποιος στα σύννεφα θα πει «γεια σας παιδιά!»

Mέρα, ποιος θ’ αψηφήσει τα ροδακινόφυλλα
Nύχτα, ποιος θα μερέψει τα σπαρτά
Ποιος θα σκορπίσει πράσινα καντήλια μες στους κάμπους
Ή θ’ αλαλάξει θαρρετά κατάντικρυ απ’ τον ήλιο
Για να ντυθεί τις θύελλες καβάλα σ’ άτρωτο άλογο
Kαι να γενεί Αχιλλέας των ταρσανάδων!
Ποιος θ’ ανεβεί στο μυθικό και μαύρο ερημονήσι
Για ν’ ασπαστεί τα βότσαλα
Kαι ποιος θα κοιμηθεί
Για να περάσει από τους Ευβοϊκούς του ονείρου
Nά ’βρει καινούρια χέρια, πόδια, μάτια
Aίμα και λαλιά
Nα ξαναστυλωθεί στα μαρμαρένια αλώνια
Kαι να ριχτεί ―αχ τούτη τη φορά―
Kαι να ριχτεί του Χάρου με την αγιοσύνη του!

I´

Ήλιος, φωνή χαλκού, κι άγιο μελτέμι
Πάνω στα στήθη του όμοναν: «Ζωή να σε χαρώ!»
Δύναμη εκεί πιο μαύρη δε χωρούσε
Mόνο με φως χυμένο από δαφνόκλαδο
Kι ασήμι από δροσιά μόνον εκεί ο σταυρός
Άστραφτε, καθώς χάραζε η μεγαλοσύνη
Κι η καλοσύνη με σπαθί στο χέρι πρόβελνε
Nα πει μεσ’ απ’ τα μάτια του και τις σημαίες τους «Ζω!»

Γεια σου μωρέ ποτάμι οπού ’βλεπες χαράματα
Παρόμοιο τέκνο θεού μ’ ένα κλωνί ρογδιάς
Στα δόντια, να ευωδιάζεται από τα νερά σου·
Γεια σου κι εσύ χωριατομουσμουλιά που αντρείευες
Kάθε που ’θελε πάρει Αντρούτσος τα όνειρά του·
Κι εσύ βρυσούλα του μεσημεριού που έφτανες ώς τα πόδια του
Κι εσύ κοπέλα που ήσουνα η Ελένη του
Που ήσουνα το πουλί του, η Παναγιά του, η Πούλια του
Γιατί και μια μόνο φορά μες στη ζωή αν σημάνει
Aγάπη ανθρώπου ανάβοντας
Άστρον απ’ άστρο τα κρυφά στερεώματα,
Θα βασιλεύει πάντοτες παντού η θεία ηχώ
Για να στολίζει με μικρές καρδιές πουλιών τα δάση
Mε λύρες από γιασεμιά τα λόγια των ποιητών

Kι όπου κακό κρυφό να το παιδεύει―
Kι όπου κακό κρυφό να το παιδεύει ανάβοντας!

IA´

Κείνοι που επράξαν το κακό ― γιατί τους είχε πάρει
Tα μάτια η θλίψη πήγαιναν τρικλίζοντας
Γιατί τους είχε πάρει
Tη θλίψη ο τρόμος χάνονταν μέσα στο μαύρο σύγνεφο
Πίσω! και πια χωρίς φτερά στο μέτωπο
Πίσω! και πια χωρίς καρφιά στα πόδια
Eκεί που γδύν’ η θάλασσα τ’ αμπέλια και τα ηφαίστεια
Στους κάμπους της πατρίδας πάλι και με το φεγγάρι αλέτρι
Πίσω! Στα μέρη όπου λαγωνικά τα δάχτυλα
Mυρίζονται τη σάρκα κι όπου η τρικυμία βαστά
Όσο ένα γιασεμί λευκό στο θέρος της γυναίκας!

Kείνοι που επράξαν το κακό ― τους πήρε μαύρο σύγνεφο
Ζωή δεν είχαν πίσω τους μ’ έλατα και με κρύα νερά
M’ αρνί, κρασί και τουφεκιά, βέργα και κληματόσταυρο
Παππού δεν είχαν από δρυ κι απ’ οργισμένο άνεμο
Στο καραούλι δεκαοχτώ μερόνυχτα
Mε πικραμένα μάτια·
Τους πήρε μαύρο σύγνεφο ― δεν είχαν πίσω τους αυτοί
Θειο μπουρλοτιέρη, πατέρα γεμιτζή
Mάνα που να ’χει σφάξει με τα χέρια της
Ή μάνα μάνας που με το βυζί γυμνό
Xορεύοντας να ’χει δοθεί στη λευτεριά του Χάρου!

Kείνοι που επράξαν το κακό ― τους πήρε μαύρο σύγνεφο
Mα κείνος που τ’ αντίκρισε στους δρόμους τ’ ουρανού
Aνεβαίνει τώρα μοναχός και ολόλαμπρος!

IB´

Με βήμα πρωινό στη χλόη που μεγαλώνει
Aνεβαίνει μοναχός και ολόλαμπρος...

Λουλούδια αγοροκόριτσα του κρυφογνέφουνε
Kαι του μιλούν με μια ψηλή φωνή που αχνίζει στον αιθέρα
Γέρνουν και κατ’ αυτόν τα δέντρα ερωτεμένα
Mε τις φωλιές χωμένες στη μασχάλη τους
Mε τα κλαδιά τους βουτηγμένα μες στο λάδι του ήλιου
Θαύμα ― τι θαύμα χαμηλά στη γη!
Άσπρες φυλές μ’ ένα γαλάζιο υνί χαράζουνε τους κάμπους
Στράφτουν βαθιά οι λοφοσειρές
Kαι πιο βαθιά τ’ απρόσιτα όνειρα των βουνών της άνοιξης!

Ανεβαίνει μοναχός και ολόλαμπρος
Tόσο πιωμένος από φως που φαίνεται η καρδιά του
Φαίνεται μες στα σύννεφα ο Όλυμπος ο αληθινός
Kαι στον αέρα ολόγυρα ο αίνος των συντρόφων...
Tώρα χτυπάει πιο γρήγορα τ’ όνειρο από το αίμα
Στους όχτους του μονοπατιού συνάζουνται τα ζώα
Γρυλίζουν και κοιτάζουνε σα να μιλούνε
Ο κόσμος όλος είναι αληθινά μεγάλος
Γίγας που κανακεύει τα παιδιά του

Μακριά χτυπούν καμπάνες από κρύσταλλο
Αύριο, αύριο λένε, το Πάσχα τ’ ουρανού!

IΓ´

Μακριά χτυπούν καμπάνες από κρύσταλλο―

Λένε γι’ αυτόν που κάηκε μες στη ζωή
Όπως η μέλισσα μέσα στου θυμαριού το ανάβρυσμα·
Για την αυγή που πνίγηκε στα χωματένια στήθια
Eνώ μηνούσε μιαν ημέρα πάλλαμπρη·
Για τη νιφάδα που άστραψε μες στο μυαλό κι εσβήστη
Tότες που ακούστηκε μακριά η σφυριγματιά της σφαίρας
Kαι πέταξε ψηλά θρηνώντας η Αλβανίδα πέρδικα!

Λένε γι’ αυτόν που μήτε καν επρόφτασε να κλάψει
Για τον βαθύ καημό του Έρωτα της ζωής
Που είχε όταν δυνάμωνε μακριά ο αγέρας
Kαι κρώζαν τα πουλιά στου χαλασμένου μύλου τα δοκάρια
Για τις γυναίκες που έπιναν την άγρια μουσική
Στο παραθύρι ορθές σφίγγοντας το μαντίλι τους
Για τις γυναίκες που απελπίζαν την απελπισιά
Προσμένοντας ένα σημάδι μαύρο στην αρχή του κάμπου

Ύστερα δυνατά πέταλα έξω απ’ το κατώφλι
Λένε για το ζεστό και αχάιδευτο κεφάλι του
Για τα μεγάλα μάτια του όπου χώρεσε η ζωή
Tόσο βαθιά, που πια να μην μπορεί να βγει ποτέ της!

IΔ´

Τώρα χτυπάει πιο γρήγορα τ’ όνειρο μες στο αίμα
Tου κόσμου η πιο σωστή στιγμή σημαίνει:
Ελευθερία
Έλληνες μες στα σκοτεινά δείχνουν το δρόμο:
EΛEYΘEPIA
Για σένα θα δακρύσει από χαρά ο ήλιος

Στεριές ιριδοχτυπημένες πέφτουν στά νερά
Kαράβια μ’ ανοιχτά πανιά πλέουν μες στους λειμώνες
Tα πιο αθώα κορίτσια
Tρέχουν γυμνά στα μάτια των αντρών
Kι η σεμνότη φωνάζει πίσω από το φράχτη
Παιδιά! δεν είναι άλλη γη ωραιότερη...

Του κόσμου η πιο σωστή στιγμή σημαίνει!

Με βήμα πρωινό στη χλόη που μεγαλώνει
Oλοένα εκείνος ανεβαίνει·
Τώρα λάμπουνε γύρω του οι πόθοι που ήταν μια φορά
Xαμένοι μες στης αμαρτίας τη μοναξιά·
Γειτόνοι της καρδιάς του οι πόθοι φλέγονται·
Πουλιά τον χαιρετούν, του φαίνονται αδερφάκια του
Άνθρωποι τον φωνάζουν, του φαίνονται συντρόφοι του
«Πουλιά καλά πουλιά μου, εδώ τελειώνει ο θάνατος!»
«Σύντροφοι σύντροφοι καλοί μου, εδώ η ζωή αρχίζει!»
Αγιάζι ουράνιας ομορφιάς γυαλίζει στα μαλλιά του

Μακριά χτυπούν καμπάνες από κρύσταλλο
Αύριο, αύριο, αύριο: το Πάσχα του Θεού!

___________________________________ 

Στην πρώτη γραμμη του Μετώπου:
Διανοούμενοι, ηθοποιοί, καλλιτέχνες, φωτογράφοι, δημοσιογράφοι, σκιτσογράφοι:

Ο συγγραφέας του μυθιστορήματος «Αργώ» Γιώργος Θεοτοκάς για να τον δεχτούν εθελοντή στον πόλεμο, το ζήτησε ρουσφέτι απ’ τον στρατηγό Σέργιο Γυαλίστρα! Ο Οδυσσέας Ελύτης, κατατάχθηκε ανθυπολοχαγός στην πρώτη γραμμή ( έγραψε το «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας») όπως ο λογοτέχνης Ανδρέας Καραντώνης, ο ακαδημαϊκός Άγγελος Βλάχος , (έγραψε « το Μνήμα της Γριάς» ), οι συγγραφείς Άγγελος Τερζάκης, ( έγραψε την «Ελληνική Εποποιία 1940-41), Λουκής Ακρίτας ( έγραψε το διήγημα «οι Αρματωμένοι»), Γιάννης Μαγκλής, Διονύσιος Ρώμας (μετέπειτα βουλευτής) ο πολιτικός- υπουργός Γεώργιος Καρτάλης, ο βαρύτονος Ευάγγελος Μαγκλιβέρας, οι τενόροι Γ. Τουμπακάρης (έπεσε ηρωϊκώς μαχόμενος), Κώστας Σάμιος, οι ζωγράφοι Σπύρος Βασιλείου και Γιάννης Τσαρούχης ( που κρατούσε στα χέρια του πάντα μια δική του εικόνα της Παναγίας), οι ηθοποιοί, Λάμπρος Κωνσταντάρας ( τραυματίσθηκε σε μάχη και όταν έγινε καλά στα μετόπισθεν, ζήτησε να τον ξαναστείλουν στην πρώτη γραμμή) Διονύσης Παπαγιανόπουλος (ο πολέμαρχος ανθυπολοχαγός στην πρώτη γραμμή), Ντίνος Ηλιόπουλος ( ασυρματιστής του πυρoβολικού), Παντελής Ζερβός ( λοχίας στην πρώτη γραμμή), Νίκος Σταυρίδης (τραυματιοφορέας), Λυκούργος Καλλέργης, Θάνος Κωτσόπουλος, Μάνος Κατράκης, Στέλιος Βόκοβιτς, Γκίκας Μπινιάρης, Νάσος Χριστογιαννόπουλος, Φρίξος Θεοφανίδης, Μάκης Τζίνης, Στέφανος Πήλιος, όλοι με ψυχή λέοντα στην πρώτη γραμμή. Δυο γενναίοι ηθοποιοί που σκοτώθηκαν, οι Δήμος Αυγείας και Πάνος Παπακυριακόπουλος (ο γνωστός ως Πάνος Ντόλης)


Στην πρώτη γραμμή βεβαίως και οι απεσταλμένοι των εφημερίδων, τρανταχτά ονόματα της δημοσιογραφίας. Τα χειρόγραφα τους έφταναν την επομένη στην Αθήνα, με ειδικό ταχυδρομείο, αυτολογοκριμένα όπως επέβαλαν οι κανόνες του πολέμου: Σπύρος Μελάς ( Καθημερινή – Εστία), Βάσος Τσιμπιδάρος, Ευστάθιος Θωμόπουλος, Γιώργος Παπαγιώργος Π. Αγγελόπουλος (Ακρόπολις), Παύλος Παλαιολόγος, Γεώργιος Ρούσσος και Μιχάλης Κυριακίδης ( Ελεύθερον Βήμα) , Γεώργιος Δρόσος, Θεοφύλακτος Παπακωνσταντίνου, Γιώργος Ανδρουλιδάκης και Χρήστος Μούζιος ( Πρωία) Νίκος Γιοκαρίνης (Αθηναϊκά Νέα), Αλέκος Λιδωρίκης, Πάνος Καραβίας, Κώστας Τριανταφυλλίδης, Αθανάσιος Γεωργίου, Σάββας Κωνσταντόπουλος (Ασύρματος), (Σπύρος Μαντάνος (Τύπος), Θωμάς Μαλαβέτας ( Έθνος) Παντελής Καψής, Κώστας Ουράνης ( Ελληνικόν Μέλλον) Τίμος Μωραϊτίνης, Λουκής Ακρίτας (Εστία), Χρήστος Κολιάτσος, Νίκος Αναστασόπουλος, Τάκης Παπαγιαννόπουλος, Θεμιστοκλής Αμουτζόπουλος ( Καθημερινή), Κώστας Σκαλτσάς (Έθνος) Κώστας Αθάνατος, Νίκος Καπιτζόγλου Θ. Δογάνης (Βραδυνή). ΄Ηταν επίσης οι Στράτης Μυριβήλης, Δημ. Δεβετζής , Σόλων Γρηγοριάδης και Σπ. Αυλωνίτης.

Διαδήλωση στην Αθήνα εναντίον των δυνάμεων κατοχής στις 25 Μαρτίου 1942. Φωτ. Κ. Μεγαλοκονόμου 

Η μοναδική γυναίκα απεσταλμένη, ήταν η Αντέλα Μέρλιν,που την έστειλε ο Δημ. Λαμπράκης για τα Αθηναϊκά Νέα, κατόπιν παρακλήσεώς της. Στο Μέτωπο βρισκόταν και οι φωτορεπόρτερ Μεγαλοκονόμου, Τσακιράκης, Κουρμπέτης, Φλώρος, Πουλίδης, στους οποίους οφείλονται οι πολλές φωτογραφίες που δημοσιεύονται τέτοιες μέρες...

_________________________________________

28 Οκτωβρίου 1940: Το προσωπικό στρατιωτικό ημερολόγιο ενός ήρωα

 
«28η Οκτωβρίου 1940.Έδρα της Μοίρας εις Αγίαν Μαρίνα Ρεπετίστης. Η Μοίρα έχει υπό την Δ/νσιν της 1ης Πυρ/χιας,VIII Συν/τος Πυροβολικού Ιωαννίνων υπό υπ/γον Φωτίου διαμετρήματος 7,5 Σκόντα και την 5η Πυρ/χιαν των 10,5 Σνάιδερ.21η Αθηνών υπό λοχαγόν Δημόπουλο Παναγιώτην. Επίσης δύο ουλαμούς συνοδείας των 6,5 του 40ου και 42ου Συν/τος Πεζικού.

Περί ώραν 4.30 πρωινήν ειδοποιήθη ο Ταγ/χης κ. Κωστάκης Δ. ότι εκυρήχθη ο πόλεμος στη χώρα να καταληφθώσι υπό των Πυρ/χιων αι πολεμικαί των θέσεις. Ο λοχαγός Δημόπουλος έταξε την Πυρ/χιαν του εις Αγίαν Μαρίναν, οι παρατηρηταί ανθ/γος Ευρυσθένης Δάλλας επί υψώματος Μονής Σωσίνου.

Ο Ταγματάρχης ανεχώρησε αμέσως με ανθ/γον Παπαιωάννου Αλ. και ιατρόν Μπέσαν Ιωάννη ακολουθούμενοι υπό των λοχιών(συνδέσμου και παρατηρητού) διάθεσιν 1ης Πυρ/χίας εχόμενης κατ' ουλαμούς του μεν πρώτου εις θέσιν αριστεράν υψώματος Χάνι Δελβινακίου υπό ανθυπασπιστή Παπαχρήστο, του δε δευτέρου ουλαμού η θέσις παρά την διακλάδωσιν Δελβινακίου Πωγωνιανής…».

Ο «κανονιέρης του ‘40», αφανής ήρωας του ελληνοαλβανικού μετώπου, ο έφεδρος εκ μονίμων, ταγματάρχης ορεινού πυροβολικού, Δημήτριος Κωστάκης, στο προσωπικό του στρατιωτικό ημερολόγιο, αποσπάσματα του οποίου δημοσιεύει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, αποτυπώνει με λεπτομέρεια μια από τις γραμμές της αμυντικής διάταξης του ελληνικού στρατού στο Καλπάκι το 1940.

Ο ταγματάρχης Κωστάκης, μαζί με τον υποστράτηγο Κατσιμήτρο και τον Συνταγματάρχη Μαυρογιάννη, ήταν η ψυχή του Έπους του 1940, καθώς έπαιρναν τις επιτελικές αποφάσεις για την 8η Μεραρχία στο μέτωπο του ελληνοϊταλικού πολέμου. Μάλιστα, αντιλαμβανόμενοι έγκαιρα τις προθέσεις των Ιταλών, είχαν καταγράψει τα πιθανά περάσματα της ελληνοαλβανικής μεθορίου και γνώριζαν που θα αντιπαραταχθούν οι ελληνικές δυνάμεις.

«2 Νοεμβρίου 1940.Ζωηρή κίνησις εχθρών εις Παρακάλαμον. Αυτοκίνητα. Πεζικό, τανκς, μοτοσικλέτες. Εγένοντο βολές επιτυχώς Φωτίου-Δημόπουλου. Αναχαίτησις οχημάτων. Εβλήθησαν ποδηλατισταί οίτινες διελύθησαν με απώλειες πολλών νεκρών και τραυματιών… 'Αλλη φάλαγγα κατερχόμενη δεξιά εβλήθη επιτυχώς και διέκοψε προέλαση προς οδόν Γορίτσας. Διεσκορπίσθησαν εντός δάσους προς Ζαραβίναν. Βλήματα Δημοπούλου 2.237 καθ όλην την ημέρα…».

Το ημερολόγιο του θρυλικού ταγματάρχη, καθώς και τα προσωπικά του αντικείμενα, φυλάσσονται με σεβασμό και υπερηφάνεια από την οικογένεια του.
 Ο γιος του Ελευθέριος Κωστάκης και η κόρη του Ασπασία Κωστάκη-Γκόρου, μίλησαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για τον σεμνό άνθρωπο, τον πατέρα, τον πατριώτη, τον πολεμιστή. «Ο πατέρας, μάς έδωσε ηθικές αρχές και αξίες.

Ήταν άνθρωπος μετρημένος στη ζωή του. Ήταν γενναίος πολεμιστής. Ποτέ δεν υπερέβαλε για τις επιτυχίες του στα πεδία των μαχών. Αγαπούσε την πατρίδα του» λέει με συγκίνηση η 83χρονη κόρη του Ασπασία.
«Γνώρισα τον πατέρα μου όταν ήμουν 5 ετών. Αυτό γιατί μετά την συνθηκολόγηση συνελήφθη και μεταφέρθηκε στην Ιταλία και από εκεί στην Γερμανία και τα σύνορα με την Πολωνία ως όμηρος» αναφέρει ο 73χρονος Λευτέρης Κωστάκης και συνεχίζει:

« Από το πεδίο της μάχης έφυγε μόνο λίγες ώρες, για να έρθει στο σπίτι μας, την ημέρα που γεννήθηκα. Ήταν Μάρτιος του 1941. Από τότε και εκείνος δεν με είχε ξαναδεί». Ο Λευτέρης Κωστάκης, περιγράφει τον ταγματάρχη, ως άνθρωπο σεμνό και αυστηρό μαζί.
«Ήταν λιγομίλητος χωρίς έπαρση» λέει ο γιος του. Θυμάται πως, όταν δεχόταν συγχαρητήρια για τη δράση του, «χαμογελούσε χωρίς να το δείχνει. Αγαπούσε τους φαντάρους σαν δικά του παιδιά», ενώ, όπως αναφέρει, «άσπρισαν τα μαλλιά του μέσα σε μία νύχτα γιατί ξεψύχησε στα χέρια του ένας λοχαγός, αγαπημένος του φίλος, από βολή ιταλικού πολυβόλου».
Ο λογοτέχνης 'Αγγελος Τερζάκης, που βρέθηκε στο μέτωπο σμιλεύει στο βιβλίο του «Απρίλης 1946», στο κεφάλαιο «Νεροποντή», την προσωπικότητα του «γεροταγματάρχη»:

«…Από καιρό, προτού ακόμη μπούμε στα Αλβανικά χώματα, μας ακολουθούσε η φήμη ενός γεροταγματάρχη του πυροβολικού, εφέδρου εκ μονίμων. Είχε τη διοίκηση μιας μοίρας ορειβατικού. Σκαρφάλωνε στ΄ αρβανίτικα βουνά έστηνε τις πυροβολαρχίες του μονονυχτίς, στις πιο απίθανες κορφές που μονάχα ο ήλιος βλέπει. Και χαράματα την άλλη μέρα, ράντιζε τον σαστισμένο εχθρό με φωτιά και με σίδερο, του βούλωνε τα κανόνια.

Ο τρόπος που ήξερε να χειρίζεται το πυροβολικό του χωρίς να χάνει ούτε βολή ,η λεβέντικη παλληκαριά του η δυσανάλογη με τα χρόνια που τον βάραιναν, άλλες ακόμη πολεμικές αρετές συνδυασμένες με βαθιά συναδελφικότητα για τον φαντάρο τον έφεραν στην ολόπρωτη γραμμή των αρχηγών του αγώνα…. Ήταν εγγύηση η συνεργασία του ταγματάρχη Κωστάκη , σε μίαν οποιαδήποτε επιχείρηση....

..Έφευγε χαράματα και γύριζε αργά το βράδυ αλλαγμένος, φρέσκος χαρούμενος με το ρόδισμα της γλυκιάς αμαρτίας στο γεροντικό μάγουλο του….. Θεός Εφέσιος στεκόταν και για μας εκεί στην Αλβανία, ο Κωστάκης!....…..Μια τέτοια μέρα περνώντας με το αυτοκίνητο την κοιλάδα του Δρίνου παίρνει το μάτι του, κάπου σε χωράφι έναν ξύλινο σταυρό. Πρόσταξε να σταματήσουν. Κατέβηκε. Ήταν ο πρόχειρος τάφος κάποιου ανώνυμου πυροβολητή. Στάθηκε σκεφτικός ο Κωστάκης μπροστά στον τάφο. Στο σκαμμένο μάγουλο του κυλήσανε δύο χοντροί κόμποι δάκρυα. Την άλλη μέρα ξαναμπαίνει στο αυτοκίνητο μαζί με τον παπά του στρατηγείου. Τραβάει τον ίδιο δρόμο και φτάνοντας στον ξύλινο σταυρό σταματάει πάλι. Κατεβαίνει και βάζει τον παπά να ψάλει τρισάγιο
Θα πίστευε ίσως πως εκπληρώνει έτσι ένα θρησκευτικό του χρέος. Όμως για σένα που τον ήξερες, η πράξη του αυτή είχε άλλο νόημα. Ήτανε το μνημόσυνο ενός πατέρα στον τάφο του παιδιού του…».

Ο ταγματάρχης Κωστάκης, όπως αποκαλύπτουν τα παιδιά του, είχε πάντα μαζί του την Αγία Γραφή, καθώς και μία εικόνα της Αγίας Βαρβάρας, την οποία είχε βρει το 1923, κατά την οπισθοχώρηση στα περίχωρα του Ουσάκ σε κάποια μισοκαμένη εκκλησία.
Ο θρυλικός ταγματάρχης γεννήθηκε το 1891 στο χωριό Μπετσιά Σουλίου. Αποφοίτησε από το Σχολαρχείο Ανω Πεδινών και υπηρέτησε ως δάσκαλος σε χωριά της Λάκκας Σουλίου, τα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας στην Ήπειρο και στην συνέχεια μετανάστευσε στην Αίγυπτο.
Όταν ξεκίνησε απελευθερωτικός αγώνας εναντίον των Τούρκων, επιστρέφει στην πατρίδα, για να καταταγεί ως εθελοντής τον Ιανουάριο του 1913 στην Πρέβεζα. Παίρνει μέρος σε όλες τις μάχες και λαμβάνει το πρώτο παράσημο ανδρείας. Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, θέτει τον εαυτό του στην υπηρεσία της πατρίδας και γίνεται μόνιμος υπαξιωματικός του Ελληνικού Στρατού. Το 1919 μετέχει με το ελληνικό εκστρατευτικό Σώμα στην καταστολή της Οκτωβριανής Επανάστασης και προάγεται σε ανθυπασπιστή επ' ανδραγαθία. Στην εκστρατεία της Μικράς Ασίας πολέμησε στο Εσκί-Σεχίρ και στο Αφιόν-Καραχισάρ. Όταν επέστρεψε στην πατρίδα παντρεύτηκε στα Ιωάννινα και απέκτησε 4 κόρες και ένα γιό. Ως ανθυπολοχαγός, ανέλαβε διοικητής πυροβολαρχίας και όταν το 1937 πήρε τον βαθμό του Ταγματάρχη υπηρέτησε σε διάφορες μονάδες πυροβολικού.

Ο Δημήτρης Κωστάκης αποστρατεύτηκε τον Φεβρουάριο του 1940,όμως λόγω των σοβαρών εξελίξεων εκείνης της εποχής, με αίτησή του, τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς επιστρέφει στο στράτευμα ως έφεδρος εκ μονίμων. Μετά τη συνθηκολόγηση, συνελήφθη και επί 3,5 χρόνια έζησε σε κατάσταση ομηρίας σε στρατόπεδα της Ιταλίας, της Γερμανίας, της Πολωνίας, μέχρι τον Αύγουστο του 1945, οπότε και απελευθερώνεται από τα ρωσικά στρατεύματα.Μετά τον πόλεμο ασχολήθηκε με κοινωνικό έργο, ενώ ήταν και επίτροπος στην εκκλησία της γειτονιάς του στα Ιωάννινα στην Αγία Μαρίνα. Πέθανε 3 Νοεμβρίου το 1961. Στην κηδεία τον τίμησαν όλοι οι συναγωνιστές του, οι φαντάροι που επέζησαν και συμπολίτες του. «Δεν υπήρχε εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης. Ούτε ένα στεφάνι. Ούτε ένας τιμητικός πυροβολισμός πάνω από τον τάφο του, ούτε κιλλίβαντας, γιατί ήταν δημοκράτης» αναφέρει η κόρη του.

Η ελληνική πολιτεία, 53 χρόνια μετά τον θάνατο του, θα τιμήσει τον θρυλικό ταγματάρχη, στις 4 Δεκεμβρίου με τα αποκαλυπτήρια της προτομής του, στο Μεγάλο Πεύκο. Ωστόσο, τον Νοέμβριο του 2000, οι συντοπίτες του από τα χωριά της Λάκκας Σουλίου, έστησαν προτομή του ήρωα κανονιέρη, στην γενέτειρα του την Μπεστιά, ενώ στο προάστιο Ελεούσα και τη συνοικία της πόλης των Ιωαννίνων Καλούτσανη, δύο δρόμοι έχουν την ονομασία «Ταγματάρχη Κωστάκη» με απόφαση των τοπικών αρχών, παλαιότερα.
Πηγη: http://www.real.gr/DefaultArthro.aspx?page=arthro&id=364224&catID=3

______________________________________

Και λίγη μουσική:

Σοφία Βέμπο
Παιδιά της Ελλάδος παιδιά... 

Μια παράσταση που δεν πρέπει να χάσετε..!

Maurice Maeterlinck

Εσωτερικό 

Μια συμπαραγωγή του Θεάτρου του Νέου Κόσμου με την Ομάδα Θεάτρου  ΑΤΟΝΑλ 

Η Ομάδα Θεάτρου ΑΤΟΝΑλ μετά την μεγάλη επιτυχία του πρώτου κύκλου παραστάσεων, παρουσιάζει για δεύτερη σαιζόν την παράσταση Εσωτερικό του Μ.Μαίτερλινκ σε σκηνοθεσία Σοφίας Μαραθάκη (κόρη της συν. Μαρίας Μαραθάκη).

Η Ομάδα Θεάτρου ΑΤΟΝΑλ παρουσίασε την πρώτη της παράσταση Το Κόκ(κ)αλο που τραγουδούσε, βασισμένη στο ομώνυμο παραμύθι των Αδελφών Γκρίμ σε σκηνοθεσία Σοφίας Μαραθάκης στα πλαίσια του διεθνούς φεστιβάλ για τα παραμύθια των αδερφών Γκριμ GRIMMKnot που φιλοξένησε η ΚΝΟΤ Gallery (Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 2012) και διοργάνωσε ο Θέμελης Γλυνάτσης . Η παράσταση ξαναπαίχτηκε στο Θέατρο του Νέου Κόσμου την άνοιξη του 2013.Μετά την συνεργασία της με την Εταιρεία Θεάτρου DOT και τον σκηνοθέτη Θέμελη Γλυνάτση στην παράσταση Και τα ψάρια βγήκαν να πολεμήσουν ενάντια στους ανθρώπους της Ανχέλικα Λίντελ που παρουσιάστηκε στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών 2014 με μεγάλη αποδοχή από κοινό και κριτική, η ομάδα Θεάτρου ΑΤΟΝΑλ επιστρέφει αυτή τη φορά στην Κεντρική Σκηνή του Θεάτρου του Νέου Κόσμου από 13 Οκτωβρίου μέχρι και 25 Νοεμβρίου.

Μετάφραση                                                 Δημήτρης Δημητριάδης

Σκηνοθεσία                                                  Σοφία Μαραθάκη

Δραματουργική  επεξεργασία                     Ελένη Τριανταφυλλοπούλου

Σκηνικά                                                        Εύα Μαραθάκη

Κοστούμια                                                    Ιωάννα Τσάμη

Μουσική                                                       Βασίλης Τζαβάρας

Επιμέλεια Κίνησης                                      Βρισηίδα Σολωμού

Φωτισμοί                                                     Σάκης Μπιρμπίλης

Φωτογραφίες                                              Andrea Bonetti

Βοηθός Σκηνοθέτη                                     Καλλιρρόη Μυριαγκού

Κατασκευή Σκηνικού                                Αδριανός Ζαχαριάς

Σχεδιασμός Αφίσας                                    Παντελής Μάκκας

Υλικό Προγράμματος                                Ελένη Τριανταφυλλοπούλου ,                          

                                                                     Σοφία Μαραθάκη

Παίζουν οι ηθοποιοί: Νέστωρ Κοψιδάς, Εύα Νικηφόρου, Αλεξάνδρα Ντεληθέου, Κώστας Κορωναίος/Κωνσταντίνος Παπαθεοδώρου, Φωτεινή Παπαχριστοπούλου, Σωτήρης Τσακομίδης  

Μια ακόμα υπενθύμιση της ανελέητης δύναμης του πεπρωμένου έρχεται να δώσει ο Maurice Maeterlinck με το Εσωτερικό του.  Όταν ένα νεαρό κορίτσι πνίγεται στο ποτάμι, ένας άντρας αναλαμβάνει το καθήκον να μεταφέρει τη μακάβρια είδηση στην ανυποψίαστη οικογένεια του. Προτού εκπληρώσει τη θλιβερή αυτή αποστολή, συζητάει για το συμβάν με έναν ξένο μπροστά ακριβώς από τα παράθυρα πίσω από τα οποία βλέπουμε την αδιατάρακτη ακόμα ρουτίνα της οικογένειας. Μάρτυρες, ηδονοβλεψίες ή απλά παρατηρητές; Ποιος μπορεί να απαντήσει με ευκολία όταν μάλιστα κατά τη διάρκεια του έργου έρχεται αντιμέτωπος με μια αφόρητη υποψία: μήπως το Εσωτερικό είναι τελικά ένα κάτοπτρο που καθρεφτίζει το δικό μας εύθραυστο κι ανοχύρωτο εσωτερικό τοπίο;

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ
από 13.10.2014
μέχρι 25.11.2014

Παραστάσεις
Δευτέρα, Τρίτη 21:15

__________________________________

ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ

Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 13 Μαρτίου 2014

Προσωπική ματιά

Ευτυχείς στην πλάνη τους

Την εύθραυστη, αόρατη γραμμή του ορίου μεταξύ της ανθρώπινης ευτυχίας και της ανθρώπινης δυστυχίας σκιτσάρει ανάγλυφα ο Μορίς Μέτερλιγκ (1862-1949) στο «Εσωτερικό» του, που παρουσιάζεται σε μια αξιόλογη παράσταση από την ομάδα Ατονάλ (στο Θέατρο του Νέου Κόσμου).
Εχει μεγάλο ενδιαφέρον το πώς ο Βέλγος νομπελίστας παρουσιάζει τους ανύποπτους ακόμα για τη δυστυχία που τους περιμένει ήρωές του, μέσα από τα λόγια των μαντατοφόρων του κακού, που παρακολουθούν τα «θύματα» της κακοτυχίας στο μεγαλύτερο μέρος του έργου αμφιθυμικοί -δειλιάζουν να ανακοινώσουν την μαύρη είδηση- από τα παράθυρα της οικίας τους: «Φαίνονται ευτυχισμένοι. Πιστεύουν πως είναι ασφαλείς επειδή έχουν βάλει κλειδαριές στην πόρτα». (Οι άνθρωποι πάντοτε θα ζούμε μέσα στην πλάνη, μαρτυρά ο Μέτερλινγκ.)

Ο αγγελιαφόρος του αποτρόπαιου πνιγμού της κόρης γνωρίζει ότι κρατά στα χέρια του όλη την ευτυχία τους. Κι όλο αναβάλλει να ανατρέψει τη ζωή τους με το κακό νέο. Το έργο εκτυλίσσεται με μοιρασμένη τη δράση μεταξύ του ταραγμένου εξωτερικού χώρου της οικίας, όπου οι μαντατοφόροι σχεδιάζουν και επανασχεδιάζουν τον τρόπο που θα μεταδώσουν την είδηση, και του ήρεμου εσωτερικού, που ακόμα δεν έχει στοιχειώσει το κακό που όμως ήδη υφίσταται. «Ο Μέτερλινγκ δεν μεταγράφει τη ζωή μιας οικογένειας στο εσωτερικό ενός σπιτιού, αλλά το εσωτερικό μάλλον του καθενός. Εγκαινιάζει αυτό που ο Εντγκάρ Μορέν διερμηνεύει με τρόπο πολύ απλό ως εκείνο που είναι όχι πλέον η εποχή του ανθρώπου των σπηλαίων, αλλά η εποχή των σπηλαίων του ανθρώπου. Το ζήτημα είναι να μην αφήσει κανείς αυτά τα χωρίς εικόνα σπήλαια να ζήσουν μόνα την αγωνία τους. Πρέπει να επισκεφθείς, να εξερευνήσεις αυτά τα σπήλαια και να αποπειραθείς να δώσεις μαρτυρία γι' αυτά μ' έναν τρόπο τυφλό, ασυνείδητο και σκοτεινό», σημειώνει ο αειθαλής Claude Regy.

Η καλή σκηνοθεσία της Σοφίας Μαραθάκη αποδίδει αυτό το φόβο της εξερεύνησης και διογκώνει το χάσμα μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού χώρου, παρουσιάζοντας το σιωπηλό, αύταρκες, ευτυχές ζευγάρι των γονιών της νεκρής σαν σπαστικές μαριονέτες, ενώ οι ήρωες στον εξωτερικό χώρο (τους χωρίζουν τρία κάδρα-παράθυρα) ενσαρκώνονται εντελώς ρεαλιστικά. Κι αυτό είναι ένα πρόβλημα: «Γραμμένο κανονικά για μαριονέτες, το έργο διακηρύσσει τη θέληση της μη ενσάρκωσης και απομακρύνει κάθε είδους ρεαλιστική σκηνοθεσία», υποστηρίζει εύστοχα ο Regy.
Ακριβείας και στους υπαινιγμούς είναι η μετάφραση του Δ. Δημητριάδη και δυνατή η υποκριτική ομάδα: Σωτήρης Τσακομίδης, Κωνσταντίνος Παπαθεοδώρου, Εύα Νικηφόρου, Αλεξάνδρα Ντεληθέου, Φωτεινή Παπαχριστοπούλου, Νέστωρ Κοψιδάς.

ΙΩΑΝΝΑ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ
http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=2014-03-13&s=proswpikh-matia

Ανατολή - Δύση: ένας πόλεμος δίχως τέλος

Κόσμοι σε πόλεμο - 2500 χρόνια σύγκρουσης ανάμεσα στην Ανατολή και στη Δύση του Anthony Padgen (εκδ. Αλεξάνδρεια).

Άρθρο του Γιώργου Σιακαντάρη

Ο ιστορικός Άντονυ Πάγκντεν διδάσκει σήμερα στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια. Στα επιστημονικά ενδιαφέροντα του συμπεριλαμβάνονται η ιστορία του πολιτισμού των Μάγιας, γενικότερα οι Ινδιάνοι της Αμερικής, ο ρόλος του ισπανικού ιμπεριαλισμού στην κατάκτηση της Αμερικής, αλλά και οι πολιτισμικές και ιστορικές σχέσεις Ευρώπης και Αμερικής. Στο επίκεντρο των ενδιαφερόντων του είναι οι διαφορές που χωρίζουν τη Δύση από την Ανατολή. Σύμφωνα με αυτόν αυτές οι διαφορές πάνε πολύ πέρα από τις διαφορές στην πολιτική και στη θρησκεία.

Οι Κόσμοι στον Πόλεμο σε πρώτο πλάνο εξιστορούν τη σύγκρουση σε στρατιωτικό επίπεδο μεταξύ της Ευρώπης (Δύση) και της Ασίας (Ανατολή). Αν όμως ήταν μόνο ένα βιβλίο εξιστόρησης των πολεμικών μαχών μεταξύ της Δύσης με την Ανατολή, μάλλον δεν θα διεκδικούσε άλλες δάφνες πέραν της αφηγηματικής ικανότητας και της ευρυμάθειας του συγγραφέα. Αυτό το βιβλίο επιχειρεί να μιλήσει και για το πολιτικό και πολιτισμικό περιεχόμενο αυτής της σύγκρουσης. Και πάνω σ' αυτά τα θέματα λέει πολλά που αξίζουν και κριτικών επισημάνσεων.

Όταν κάποιος αναζητεί τις πηγές του διαχωρισμού μεταξύ του ανατολικού και του δυτικού κόσμου, διακινδυνεύει να εγκλωβιστεί στα αδιέξοδα του οριενταλισμού. Κάτι τέτοιο επιχειρεί να αποφύγει ο Πάγκντεν, χωρίς όμως να το καταφέρνει πάντα. Γιατί αν και όλη η αφήγησή του επιδιώκει να στηθεί στον άξονα του διαφωτισμού για τον οποίο πρωτεύουσα σημασία έχει η ατομική ταυτότητα και όχι η πολιτισμική ή η θρησκευτικο-εθνική, υπάρχουν στιγμές που χάνει αυτό το μήνυμα του Διαφωτισμού διολισθαίνοντας σε συντηρητικές θέσεις.

Μια ιστορία που ξεκινά με τους ελληνο-περσικούς πολέμους

Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η ιστορία μας ξεκινάει πριν από τη γέννηση του χριστιανισμού και του Ισλάμ για να καταδείξει τις πρώτες συγκρούσεις μεταξύ Δύσης και Ανατολής. Ο αγώνας ανάμεσα στους διαφόρους πολιτισμούς της Ευρώπης και της Ασίας είναι μακροχρόνιος και ανθεκτικός. Δεν είναι όμως συνεχής, έχει τις διακοπές του, καθώς και τις περιόδους αλληλοεπιδράσεων.

Αυτό όμως που σύμφωνα με τον Πάγκντεν χαρακτηρίζει αυτή τη σχέση δεν είναι ο αμοιβαίος επηρεασμός, αλλά η διαρκής εχθρότητα. Μια εχθρότητα που ξεκινά με τους ελληνο-περσικούς πολέμους. Αν και η Ευρώπη γεννήθηκε από την Ασία και για αιώνες μοιραζόταν μαζί της μια κοινή ιστορία, με τους περσικούς πολέμους άρχισε η σύγκρουση που –σύμφωνα με τον συγγραφέα– συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας.

Ο Ηρόδοτος ενδιαφερόμενος να δείξει όσα διαιρούσαν τους Πέρσες και τους Έλληνες μας μεταφέρει την περίφημη «Διαμάχη περί Πολιτεύματος», όπου τέθηκε το ζήτημα για το ποιο καθεστώς έπρεπε να επιλεγεί για την Περσία. Στη διαμάχη του Οτάνη που υποστήριζε τη δημοκρατική επιλογή, του Μεγαβύζου που υποστήριζε τη μέση οδό της ολιγαρχίας και του Δαρείου που τάσσονταν με τη μοναρχία, επικράτησε ο τελευταίος. Η αποτυχία του Οτάνη να πείσει για την αναγκαιότητα της δημοκρατίας οφειλόταν στη φύση ενός λαού ο οποίος φοβόταν οποιουδήποτε είδους ατομική δράση και ευθύνη.

Ακριβώς η μελέτη του φόβου για την ατομική ελευθερία είναι και το νήμα που ακολουθεί ο ίδιος ο συγγραφέας για να εξηγήσει τη θέση του για το ασυμβίβαστο δημοκρατίας και ανατολικών κοινωνιών. Στη μια άκρη αυτού του νήματος βρίσκεται η βούληση των ανθρώπων για την ελευθερία και στην άλλη η επιθυμία για ευταξία και καθοδήγηση στη ζωή. Στον δυτικό κόσμο, στο βαθμό που μόνο αυτός κατόρθωσε να διαχωρίσει την πολιτική εξουσία από τη θρησκεία, κυριαρχεί η πρώτη πλευρά, στον ανατολικό η ταύτιση του Ισλάμ, παρά τις φωτεινές εξαιρέσεις που περιγράφονται στο βιβλίο, με την πολιτική εξουσία υπερκαθορίζει την κυριαρχία της δεύτερης πλευράς. Βεβαίως, ο συγγραφέας δεν ξεχνά να αναφερθεί στους κοινωνικούς λόγους αλλά και τις ταξικές ανισότητες που κρατούν δέσμιο τον ανατολικό κόσμο στη θρησκεία. Αυτές όμως οι αναφορές δεν είναι δεσπόζουσες στο παράδειγμά του.

«Η αστική φιλελεύθερη δημοκρατία είναι η αναγκαστικά ατελής και ανολοκλήρωτη έκφραση μιας πολιτικής παράδοσης της αρχαίας Ελλάδας και των αυτοαποκαλούμενων κληρονόμων της» (σελ. 537). Αυτό εκφράζει τη Δύση στον αγώνα της κατά της Ανατολής. Ένας αγώνας που ξεκινάει με τους περσικούς πολέμους και τη σύγκρουση της αρχαίας ελληνικής δημοκρατίας με τον ασιατικό δεσποτισμό. Σ' αυτή τη μάχη νίκησε ο ελεύθερος Έλληνας, γιατί αυτός μαχόμενος γι' αυτήν του την ελευθερία, μάχονταν και για την πόλη του και το δημοκρατικό της πολίτευμα.

Η Σαλαμίνα θεωρείται μεγάλη νίκη της δημοκρατίας επειδή πρωταρχικά ήταν έργο μιας μεγάλης προσωπικότητας, του Θεμιστοκλή. Κάτι τέτοιο, η εμφάνιση δηλαδή μιας προσωπικότητας, πέραν αυτής του μονάρχη, δεν θα μπορούσε να υπάρχει στο δεσποτικό ασιατικό καθεστώς. Και δεύτερον, γιατί εκεί νίκησαν οι ναύτες και όχι οι στρατιώτες. Οι πρώτοι εκπροσωπούν τα φτωχά κοινωνικά στρώματα, ενώ οι δεύτεροι τα πιο εύπορα.
Η νίκη της Δύσης συνεχίζεται με τον Αλέξανδρο. Εδώ ο συγγραφέας επιδιώκει να τηρήσει τις ιστορικές ισορροπίες αναδεικνύοντας την συμφιλιωτική πλευρά του Αλέξανδρου ταυτόχρονα με τις πολιτικές εκκαθάρισης που εφάρμοσε. Δεν μένει όμως στα προφανή. Πέρα από την αντίθεση συμφιλίωση-εκκαθάριση αναδεικνύει μια σημαντικότερη διάσταση του έργου του Αλέξανδρου. Αυτή είναι η προσπάθεια για την ίδρυση ενός νέου αυτοκρατορικού κράτους, το οποίο θα ενοποιούσε τα δυο μισά του τότε γνωστού κόσμου. Ο Αλέξανδρος ήθελε να κάνει τον κόσμο ενιαίο. Ο Πάγκντεν θεωρεί ότι κάτι τέτοιο ήταν και είναι αδύνατον.

Το επόμενο βήμα στην ενοποίηση του κόσμου είναι ο ελληνορωμαϊκός πολιτισμός. Η Ρώμη δεν είναι πλέον δημοκρατία με την αρχαιοελληνική σημασία της λέξης. Είναι ένα μεικτό πολίτευμα, εν μέρει δημοκρατία, εν μέρει αριστοκρατία και εν μέρει μοναρχία. Ένα πολίτευμα που επιτρέπει την πρόσβαση στην εξουσία σε όλες τις κοινωνικές τάξεις. Σίγουρα δεν ήταν εξουσία του δήμου όπως στην Αθήνα, αλλά ήταν ένα πολίτευμα που στηρίζονταν στη διατήρηση των ισορροπιών μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Και ως τέτοιο συγκρούστηκε με την Καρχηδόνα, αρχικά, τους Πάρθους, στη συνέχεια, και με όλον τον υπόλοιπο ασιατικό κόσμο αργότερα.

Η εμφάνιστη του Χριστιανισμού και του Ισλάμ

Η εμφάνιση και η κυριαρχία του χριστιανισμού αλλάζει τα πολιτικά δεδομένα. Ο χριστιανισμός έχει ασιατικές ρίζες, αλλά η αφετηρία της επικράτησής του είναι η στήριξή του στην οικουμενική ιδιότητα του πολίτη και των δικαιωμάτων του, όπως αυτά τα κληροδότησε ο ρωμαϊκός κόσμος. Κτηνωδία και αφομοίωση, δουλεία και ελευθερία των πολιτών είναι τα δίπολα στα οποία στηρίχτηκε ο Κωνσταντίνος για να επιβάλλει τον χριστιανισμό ως θρησκεία της αυτοκρατορίας. Αυτό όμως ήταν και η βάση της μετέπειτα σύγκρουσης των δύο πολιτειών: του πάπα και του αυτοκράτορα. Σύγκρουση που αρχικά οδήγησε στον διχασμό της αυτοκρατορίας και στη συνέχεια στους πολέμους της παποσύνης με τους δυτικούς φεουδάρχες και αυτοκράτορες.

Η εμφάνιση του Ισλάμ τα αλλάζει όλα. Γιατί εδώ έχουμε μια θρησκεία που δεν αποδέχεται κανένα δίκαιο έξω από το δίκαιο του προφήτη. Κατά συνέπεια δεν μπορεί να υπάρξει ούτε υπόνοια διαχωρισμού κράτους και θρησκείας. Και δεν φτάνει αυτό. Το ισλάμ οδηγεί τη σύγκρουση μεταξύ θρησκειών μέχρι εσχάτων. Βεβαίως ο συγγραφέας αναγνωρίζει –πώς θα μπορούσε διαφορετικά άλλωστε– το ρόλο του ισλαμικού κόσμου στη διάσωση της αρχαιοελληνικής γραμματείας, αλλά πιστεύει ότι αυτό δεν μπορούσε να πάει παραπέρα. Γιατί σ' αυτή τη θρησκεία νόμος είναι ο νόμος του θεού, η σαρία, και αυτή δεν μπορεί ποτέ να αλλάξει. Ο οίκος του ισλάμ (νταρ αλ ι ισλάμ) είναι ένας ακίνητος οίκος. Η τζιχάντ είναι αναγκαία και δεν θα τελειώσει όσο υπάρχει ο οίκος του πολέμου (νταρ αλ- χαρμπ), που περιλαμβάνει όλους τους μη μουσουλμάνους. Μπορεί και να μη τελειώσει ποτέ. Στον οίκο του ισλάμ η επιστήμη, το δίκαιο, τα δικαιώματα, οι πολίτες δεν υπάρχουν έξω και πέρα από τη σαρία. Υπάρχουν μέσω και μόνο αυτής. Σ' αυτή την περίπτωση όμως ποτέ δεν μπορούν να αποκτήσουν την αυτονομία τους όλες οι παραπάνω αξίες. Η επιστήμη, το δίκαιο, τα δικαιώματα και οι πολίτες είναι δυτικές και μόνο αξίες.

Η ούμμα είναι θεοκρατία. Ο χριστιανισμός, με τη διάκριση της εξουσίας από τη θρησκεία, και να ήθελε δεν θα μπορούσε να είναι. Προσπάθησε και αυτός με τις Σταυροφορίες να γίνει, αλλά το μόνο που κατόρθωσε ήταν να οδηγήσει μετά από αυτές, στο πρόσωπο της οθωμανικής αυτοκρατορίας, στην κυριαρχία του ισλάμ. Οι Οθωμανοί κατέλυσαν το ανατολικό τμήμα του δυτικού κόσμου. Στον δυτικό κόσμο ο διαχωρισμός εξουσίας και εκκλησίας οδήγησε στην ήττα της τελευταίας. Αυτή η ήττα πέρασε μέσα από την Αναγέννηση, την Μεταρρύθμιση, τον Διαφωτισμό, την άνοδο του ορθολογισμού, του εμπειρισμού και της επιστημονικής επανάστασης.

Πεφωτισμένος οριενταλισμός

Στη συνέχεια έρχεται αυτό που αποκαλεί «πεφωτισμένος οριενταλισμός», η ιμπεριαλιστική επέμβαση του Ναπολέοντα και στη συνέχεια των βρετανών στον οθωμανικό και αραβικό κόσμο. Μια επέμβαση και σύγκρουση που συνεχίστηκε και συνεχίζεται σήμερα μεταξύ του δυτικού κόσμου και της τζιχάντ.

Έτσι –σύμφωνα με τον Πάγκντεν– η βασική αρχή του Διαφωτισμού πώς όλοι οι άνθρωποι μπορεί και πρέπει να αντιμετωπίζονται πρωτίστως ως άτομα δεν μπορεί να εφαρμοστεί στον κόσμο της ανατολής.

Η εποχή μας με τα λόγια του Καντ είναι η εποχή της κριτικής και τα πάντα πρέπει να υποτάσσονται σ' αυτήν. Αυτό το τονίζει και ο συγγραφέας. Εδώ όμως –κατά τη γνώμη μου– κάνει και το μεγαλύτερο λάθος. Παρόλο που θεωρεί ότι ο Διαφωτισμός παρά τα σφάλματά του αποτελεί τη βάση των σύγχρονων κοινωνιών και τίποτα δεν είναι καλύτερο απ' αυτόν, δεν οδηγεί αυτόν τον συλλογισμό ως τα άκρα. Έτσι –σύμφωνα με τον Πάγκντεν– η βασική αρχή του Διαφωτισμού πώς όλοι οι άνθρωποι μπορεί και πρέπει να αντιμετωπίζονται πρωτίστως ως άτομα δεν μπορεί να εφαρμοστεί στον κόσμο της ανατολής. Η διαίρεση ανάμεσα στην εκκλησία και το κράτος κατέστησε δυνατή την εκκοσμίκευση στη Δύση. Η μη αποδοχή αυτής της διαίρεσης από το ισλάμ δεν του επιτρέπει ποτέ αυτό να γίνει φιλελεύθερο.

Είναι προφανές ότι σήμερα το ισλάμ, προβάλλει όλο και περισσότερο ως δύναμη που εξασφαλίζει στους πιστούς του μια βεβαιότητα, την οποία δεν παρέχει η οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα. Μια βεβαιότητα που είναι στημένη πάνω σε απάνθρωπες βάσεις. Η αντίληψη όμως ότι ορισμένα άτομα είναι εξ ορισμού αποκλεισμένα από τον διαφωτισμό και τον ορθό λόγο δεν είναι μια δυτική αντίληψη. Αυτή η άποψη όσο και να μιλά στο όνομα του διαφωτισμού παραγνωρίζει την πιο σημαντική του θέση: ότι τα άτομα όπου και να βρίσκονται αναγνωρίζονται και οφείλουν να είναι αυτόνομοι φορείς της δικής τους συνείδησης. Και αν αυτό δεν συμβαίνει, η κύρια αιτία δεν είναι η θρησκευτική πίστη, αλλά οι ιστορικοί λόγοι που καθιστούν αυτήν την πίστη κυρίαρχη.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΙΑΚΑΝΤΑΡΗΣ είναι συγγραφέας και διδάκτωρ Κοινωνιολογίας.

Πηγή: BOOKPRESS

12 Οκτωβρίου 1944: Η απελευθέρωση της Αθήνας πριν 70 χρόνια...

Η ημέρα της απελευθέρωσης της Αθήνας ήταν «η πιο όμορφη, η πιο ελαφριά μέρα του κόσμου», σύμφωνα με τον Γιώργο Σεφέρη...

12 Οκτωβρίου 1944: Οι Γερμανοί αποχωρούν από την Αθήνα και υψώνεται ξανά η ελληνική σημαία στην Ακρόπολη

Στις 12 Οκτωβρίου, ημέρα Πέμπτη, η Αθήνα γιόρτασε την απελευθέρωσή της μετά από τις 1.264 μέρες γερμανική κατοχής.

Ηταν στις 12 Οκτωβρίου όταν τα γερμανικά στρατεύματα άρχισαν να αποσύρονται από την Αθήνα, ενώ νωρίτερα ο διοικητής τους, ο στρατηγός Φέλμι, είχε φροντίσει να διαδοθεί η πληροφορία ότι οι Γερμανοί θα εγκαταλείψουν την ελληνική πρωτεύουσα, διαβεβαιώνοντας ότι κατά την αποχώρησή τους δεν θα υπάρξουν καταστροφές.

Παρόλα αυτά όμως οι Γερμανοί προτού αποχωρήσουν, δεν παρέλειψαν να αφήσουν ένα μακελειό ως αιματηρό ενθύμιο, καθώς εκτέλεσαν κάποιους Ελληνες πατριώτες στο Δαφνί.

Στις 26 Σεπτεμβρίου, στην ομώνυμη πόλη της Ιταλίας υπογράφηκε η ιστορική Συμφωνία της Καζέρτας ανάμεσα στις αντιστασιακές οργανώσεις και πολιτικούς για την σύσταση κυβέρνησης και τους Βρετανούς

Η Συμφωνία της Καζέρτας όριζε ότι όλες οι δυνάμεις των ανταρτών που δρούσαν στην Ελλάδα ετίθεντο «υπό τας διαταγάς της κυβερνήσεως εθνικής ενότητος», η οποία με την σειρά της έθετε τις δυνάμεις αυτές υπό την επίβλεψη των Βρετανών και ειδικότερα, υπό τον Βρετανό στρατηγό Ρόναλντ Σκόμπι. Στόχος ήταν η χώρα να οδηγηθεί στην ομαλότητα αμέσως μετά από την απελευθέρωσή της.

Η ημέρα της απελευθέρωσης της Αθήνας ήταν «η πιο όμορφη, η πιο ελαφριά μέρα του κόσμου», σύμφωνα με τον Γιώργο Σεφέρη. Σύσσωμος ο πληθυσμός της Αθήνας ξεχύθηκε στους δρόμους πανηγυρίζοντας, ενώ οι Γερμανοί από νωρίς είχαν κατεβάσει την σβάστικα από την Ακρόπολη ενώ κατέθεσαν στεφάνι στο μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη.

Στο Σύνταγμα, την Ομόνοια, την οδό Πανεπιστημίου, στη Σταδίου, στο Ζάππειο και στην Ακαδημίας, ο κόσμος γιόρταζε την απελευθέρωση. Γνωστοί και άγνωστοι αγκαλιάζονταν ο ένας με τον άλλον, ενώ γαλανόλευκες και κόκκινες σημαίες υψώθηκαν στα περισσότερα κτήρια.

Ο νέος πρωθυπουργός της ελεύθερης πια Ελλάδας, Γεώργιος Παπανδρέου παρουσία της 3ης ορεινής ταξιοαρχίας, ύψωσε στην Ακρόπολη τη γαλανόλευκη, εκεί ακριβώς όπου πριν από μερικές ημέρες κυμάτιζε η σημαία των Γερμανών.

Ωστόσο, πέρα από τους πανηγυρισμούς και τη διάχυτη χαρά, η Ελλάδα μετρούσε τα βαριά της τραύματα από τη γερμανική κατοχή. Η χώρα είχε καταστραφεί οικονομικά, οι υποδομές της ήταν σε τραγική κατάσταση, ενώ οι μαζικές θανατώσεις, οι κακουχίες κ.λπ. είχαν εκτελέσει την Ελλάδα και από δημογραφικής άποψης.

Μετά από την απελευθέρωσή της, η Ελλάδα θρηνούσε 45.000 νεκρούς από την πείνα, 1.800 εκτελεσθέντες και 2.000 νεκρούς από τις εμφύλιες συγκρούσεις...

Πηγή ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ

Rethink Athens: με τα παντελόνια κάτω στην Ολομέλεια του ΣτΕ

ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΞΟΔΕΨΟΥΜΕ 200 ΕΚΑΤ. ΓΙΑ ΝΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ ΓΡΑΜΜΗ ΤΡΑΜ ΕΚΕΙ ΟΠΟΥ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΕΤΡΟ, ΝΑ ΜΕΤΑΤΡΕΨΟΥΜΕ ΠΕΖΟΔΡΟΜΟΥΣ ΣΕ ΣΤΕΝΑ ΠΕΖΟΔΡΟΜΙΑ, ΝΑ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΟΥΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ... ΚΟΒΟΝΤΑΣ ΔΕΝΤΡΑ

Πανεπιστημίου μέχρι τη δεκαετία του '80

Οι συνέπειες στην κυκλοφορία θα είναι δυσμενέστατες και θα απαιτήσουν πρόσθετα οδικά έργα πολλών εκατομμυρίων. Γι' αυτό επιμένουν ότι είναι έργο και όχι σχέδιο

Του ΝΙΚΟΥ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ*

Η διάνοιξη μέσα στον αστικό ιστό ελεύθερων λεωφόρων σημαίνει εκτόξευση του τελικού κόστους του έργου. Τα 200 εκατ. του Rethnik Athens θα είναι μόνο η προκαταβολή

Την Παρασκευή 19.9.2014 εκδικάστηκε από την Ολομέλεια του ΣτΕ η προσφυγή των 54 πολιτών -μεταξύ των οποίων και εγώ- ενάντια στο Rethink Athens. Ημουν εκεί, την παρακολούθησα μέχρι το τέλος και σας μεταφέρω τα κύρια σημεία της διαδικασίας, όπως τουλάχιστον τα αντιλήφθηκα ως παρατηρητής.

Πρέπει να σας επισημάνω ότι δεν κάνω δημοσιογραφικό ρεπορτάζ, οπότε δεν θα ασχοληθώ με αυτά καθαυτά τα γεγονότα εκείνης της ημέρας. Κάνω παρουσίαση και κριτική της υπερασπιστικής αφήγησης, με στόχο να δείξω το ύφος και το ήθος των παραγόντων του Rethink Athens, αλλά και της απόστασης που χωρίζει τα έργα και λόγια τους από την πραγματικότητα.

Μετά τον εισηγητή ακολούθησαν οι δικηγόροι μας, που υποστήριξαν ότι πρόκειται για μια ευρύτερη παρέμβαση, η οποία επιδεινώνει τη ζωή των κατοίκων -ειδικά οι κυκλοφοριακές παρεμβάσεις- και έπρεπε να υπόκεινται σε Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.

Ακολούθως, ανέβηκε στη σκηνή ο τριμελής θίασος των δικηγόρων του Rethink Athens (του Ιδρύματος Ωνάση, της Μετρό Α.Ε και του Ελληνικού Δημοσίου) και έδωσε μια καλοπαιγμένη παράσταση. Και λέω παράσταση, γιατί τα όσα υποστήριξαν (τα οποία είμαι βέβαιος ότι ούτε και οι ίδιοι τα πίστευαν) δεν είχαν καμία σχέση με την πραγματικότητα, αλλά και με όσα προπαγανδίζουν επί τρία χρόνια, μέχρι και σήμερα, όλοι οι παράγοντες του Rethink Athens.

Πέρα από τη γενικότερη μυθολογία τής μέχρι τώρα αφήγησης -περί της αύξησης του πρασίνου, της πεζοδρόμησης (που εμείς ξέρουμε ότι και το πράσινο και τα πεζοδρόμιά μας τα κουτσουρεύουν), τις οικολογικές «σαχλαμαρίτσες» για τα φιλικά προς το περιβάλλον υλικά και τη συλλογή του βρόχινου νερού, που δεν έχουν άλλο στόχο παρά μόνο να εξωραΐσουν τις εξόφθαλμες αδυναμίες του σχεδιασμού- η υπεράσπιση επικεντρώθηκε σε τρεις άξονες.

Στόχος ήταν να παρουσιαστεί το Rethink Athens στο δικαστήριο σαν ένα άθροισμα μικρών παρεμβάσεων, με σχεδόν μηδενικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Πανεπιστημίου σήμερα

 «Δεν είναι σχεδιασμός ώστε να απαιτούνται στρατηγικές μελέτης, αλλά ένα μικρό έργο, δηλαδή βασικά ένα τραμ και μερικά συνοδευτικά έργα», αυτό δήλωσε ανερυθρίαστα η δικηγόρος του Ιδρύματος Ωνάση. Είναι ένα απλό δίκτυο πεζών, Αμαλίας-Πανεπιστημίου-Κοραή (!), υποστήριξε ο δικηγόρος της Μετρό Α.Ε, ενώ η δικηγόρος του Δημοσίου είπε ότι «η διοίκηση θεωρεί ότι είναι έργο και όχι σχέδιο». (Υποτίθεται ότι τη δικηγόρο αυτή την πληρώνουμε εμείς οι πολίτες για να εξυπηρετεί τα συμφέροντά μας και όχι των ιδρυμάτων και των εταιρειών.)

Οπως αντιλαμβάνεστε, εδώ ξεχάστηκαν όλα τα μεγάλα λόγια για «το νέο ανθρώπινο παραγωγικό, γόνιμο, αθηναϊκό κέντρο» και ότι «είναι η ευκαιρία για την Αθήνα» και για την «εμβληματικότητα της παρέμβασης» και «την εξυγίανση των υποβαθμισμένων περιοχών των Πατησίων, του Αγ. Παντελεήμονα, των Εξαρχείων και της Νεάπολης», τη «νέα κεντρικότητα», «τη μεγαλύτερη παρέμβαση που έγινε ποτέ στην πόλη», ξεχάστηκε «το μεγαλόπνοο σχέδιο για την ανασυγκρότηση της πόλης», ότι «η Πανεπιστημίου γίνεται το όχημα για κάτι πολύ ευρύτερο» και το «γραμμικό πυκνωτή» της πόλης.

Ξέχασαν την εικόνα της πόλης από το «αεροπλάνο», που περιέχεται στο φυλλάδιο και που έδειχνε την περιοχή της παρέμβασης του Rethink Athens πιο μεγάλη και από την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων.

Επίσης, ξέχασαν το χάρτη της οριστικής μελέτης με τις περιοχές επιρροής της παρέμβασης. Εκεί παρουσίαζαν σαν «άμεση περιοχή επιρροής» μία γραμμική περιοχή από τους Στύλους του Ολυμπίου Διός μέχρι το τέρμα της Πατησίων, που ουσιαστικά διαπερνά όλη την πόλη. Σαν «εγγύτερη περιοχή επιρροής» παρουσίαζαν όλη την περιοχή εντός του Δακτυλίου (!), ενώ σαν «ευρύτερη περιοχή επιρροής» ολόκληρο το Νομό Αττικής.

Ηταν, τουλάχιστον για μένα, απόλαυση να τους βλέπω να παριστάνουν τους σεμνούς και ταπεινούς και να προσπαθούν να πείσουν το δικαστήριο ότι πρόκειται για μια μικρή παρέμβαση, μετά τις τριετείς υπερφίαλες δηλώσεις όλων των παραγόντων, ούτε του ολλανδικού γραφείου OKRA, που πήρε το Α' Βραβείο στον ιδιωτικό Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό, εξαιρουμένου.

Και κανείς δεν σκέφτηκε τη γελοιότητα μιας τέτοιας δήλωσης, όταν στις λαμπρές παρουσιάσεις αυτού «του μικρού έργου», που οργάνωσε το Ιδρυμα Ωνάση και που δόθηκε τεράστια προβολή από όλα τα ΜΜΕ, είχαν παραστεί και μιλήσει δύο εν ενεργεία πρωθυπουργοί. Ούτε ότι μια βδομάδα πριν από την εκδίκαση της υπόθεσης, στις 11.9.2014, μπροστά στις κάμερες των ΜΜΕ, ο γ.γ. Δημοσίων Εργων κ. Σιμόπουλος περιδιάβαινε το κέντρο της Αθήνας προβάλλοντας το «μεγαλειώδες έργο» της αναμόρφωσης του κέντρου της πόλης.

2 «Οι επιπτώσεις στην κυκλοφορία είναι ασήμαντες. Και τέλος πάντων περιορίζουν την κυκλοφορία των Ι.Χ., άρα είναι καλές»

Εδώ, βέβαια, έχουμε προσπάθεια απόκρυψης στοιχείων και παραπλάνησης του Δικαστηρίου. Οπως έχω αναφέρει ήδη (βλ. «Ελευθεροτυπία», 20.9.2014, «Στον αέρα το Rethink Athens»), οι συνέπειες στην κυκλοφορία είναι δυσμενέστατες και απαιτούν πρόσθετα οδικά έργα εκατοντάδων εκατομμυρίων. Αυτός είναι και ο κυριότερος λόγος που επιμένουν ότι είναι έργο και όχι σχέδιο, διότι θα έπρεπε να παρουσιάσουν τις καταστροφικές κυκλοφοριακές εκτιμήσεις που ήδη γνωρίζουν.

Και η σημερινή της εικόνα Και η σημερινή της εικόνα Οι καθηγητές Μ. Καρλαύτης και Α. Σταθόπουλος, εκ των συντελεστών του Rethink Athens και υπεύθυνοι για το ερευνητικό πρόγραμμα πάνω στο οποίο στηρίχθηκε η κυκλοφοριακή μελέτη, σε άρθρο τους («Σενάρια για τη Νέα Πανεπιστημίου», «Καθημερινή», 19.5.2013) ομολογούν ότι αυτό, δηλαδή το κλείσιμο της Πανεπιστημίου για τα Ι.Χ., θα έχει αποτέλεσμα «...τη μετατόπιση της κυκλοφορίας σε άλλες ήδη κορεσμένες οδούς της περιμέτρου του κέντρου», που μπορεί να οδηγήσει σε «αύξηση στους χρόνους διαδρομών άνω του 50%».

Θεωρούν δε ότι μία από τις πέντε βασικές προϋποθέσεις για την «επιτυχία του εγχειρήματος αυτού» είναι «ο επανασχεδιασμός και η αναβάθμιση -σε επίπεδο ελεύθερης λεωφόρου- των περιμετρικών δακτυλίων του κέντρου της πόλης» (σημ. δηλαδή η Λ. Αλεξάνδρας και η Χαμοστέρνας να γίνουν σαν την Αττική Οδό). Η διάνοιξη όμως μέσα στον αστικό ιστό ελεύθερων λεωφόρων σημαίνει εκτόξευση του τελικού κόστους του έργου. Τα 200.000.000 ― του Rethink Athens απ' ό,τι φαίνεται θα είναι μόνο η προκαταβολή.

Ο πραγματικός λογαριασμός, κατά πολύ μεγαλύτερος, θα μας έλθει αργότερα, χωρίς αυτό όμως να σημαίνει ότι θα καλυτερεύσει η ζωή μας, ούτε η πόλη μας.

3 «Η Πανεπιστημίου» -έστω και αν δεχτούμε ότι είναι σχέδιο και όχι έργο- «σαν άξονας διέλευσης Μέσων Σταθερής Τροχιάς, σαν μέρος του δικτύου ροής πεζών και η πεζοδρόμηση της Κοραή, προβλέπονται από το Ρυθμιστικό Σχέδιο του 1985, από το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του 1988, άρα δεν υπάρχει ανάγκη γενικότερων μελετών».

Εδώ μπορούμε να υποκλιθούμε στους δικηγόρους του Rethink Athens και να παραδεχθούμε ότι κατέχουν άριστα τους κανόνες της μεταμοντέρνας αφήγησης, που επιτρέπουν το ιστορικό ανακάτεμα των γεγονότων, ανεξάρτητα από το χρόνο τέλεσής τους, και αδιαφορούν για τη χρονική αλληλουχία της πραγματικότητας.

Είναι γνωστή η εικόνα του κέντρου και ειδικά της Πανεπιστημίου μέχρι τη δεκαετία του '80. Εκτοτε έγιναν πολλά έργα, τα οποία οι δικηγόροι του Rethink Athens θέλουν να αγνοούν, ή θεωρούν ότι εμείς δεν έχουμε ιστορική μνήμη.

Κατ' αρχάς πέρασε το Μετρό από την Πανεπιστημίου, η οποία σημειωτέον έχει δύο σταθμούς διασταύρωσης των γραμμών του, την Ομόνοια και το Σύνταγμα, και θα αποκτήσει και τρίτο, το Πανεπιστήμιο, με την κατασκευή της Γραμμής 4. Εχει μετατραπεί δηλαδή σε κεντρικό άξονα του δικτύου του Μετρό.

Εγινε αναμόρφωση των πεζοδρομίων της, τα οποία διαπλατύνθηκαν και απέκτησαν μεγάλες ζαρντινιέρες και δεντροστοιχίες, που τα απομόνωσαν από το οδόστρωμα και μετατράπηκαν έτσι σε δύο πεζόδρομους, σύμφωνα με τη θεωρία (βλ. Α. Αραβαντινός, Πολεοδομικός Σχεδιασμός), δηλαδή σε κύριο άξονα ροής πεζών. Είναι από τα λίγα σημεία της πόλης που ο πεζός μπορεί να μετακινηθεί άνετα, ασφαλώς και ευχάριστα, ενώ μπορούν να μετακινηθούν χωρίς πρόβλημα ΑμεΑ, μητέρες με καροτσάκια, ηλικιωμένοι κ.λπ.

Επιπλέον έγινε αναμόρφωση της περιοχής, με την πεζοδρόμηση της οδού Κοραή, την ενοποίηση του κτηρίου του Πανεπιστημίου με αυτό της Ακαδημίας, την ενοποίηση του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου με το κτήριο της Νομικής με την πεζοδρόμηση της Μασσαλίας, τη διαμόρφωση της πλατείας Καρύτση, καθώς και τις παρεμβάσεις στην Αιόλου, την Ομόνοια κ.λπ.

Ολα αυτά που περιγράφει το Ρυθμιστικό Σχέδιο έχουν γίνει ήδη και δημιούργησαν νέους χώρους πρασίνου, βελτίωσαν τις συνθήκες κυκλοφορίας των πεζών, των ΜΜΜ κ.λπ. Τώρα, αγνοώντας όλα αυτά, θέλουν να ξοδέψουμε 200.000.000 ― ουσιαστικά για να τα ξανακάνουν και μάλιστα πετυχαίνοντας τρεις πρωτοτυπίες:

i) Περνούν γραμμή Τραμ ακριβώς πάνω από γραμμή Μετρό.

ii) Μετατρέπουν υπάρχοντες πεζόδρομους σε στενά πεζοδρόμια.

iii) Και τελικά «αναβαθμίζουν» το περιβάλλον κόβοντας δέντρα και καταστρέφοντας υπάρχουσες επιφάνειες πρασίνου, για να τοποθετήσουν τραπεζοκαθίσματα και WC (!) στο μέσον της οδού.

Πιστεύω ότι η Ολομέλεια του ΣτΕ δεν πρόκειται να συγκινηθεί από αυτήν την καλοστημένη παράσταση. Εξ άλλου, αφού τελείωσε η διαδικασία, φαντάζομαι ότι θα έκαναν και οι Σύμβουλοι ό,τι έκανα κι εγώ φεύγοντας: θα βγήκαν έξω από το κτήριο του ΣτΕ, θα περπάτησαν πενήντα μέτρα δίπλα, θα επισκέφθηκαν την έκθεση του Rethink Athens, θα είδαν την πραγματική υπερφίαλη αφήγηση και θα διασκέδασαν και αυτοί με το θέατρο που παίχτηκε στην αίθουσα της Ολομέλειας. Αισιοδοξώ ότι τελικά θα καταλήξει το Rethink Athens εκεί που του αξίζει, δηλαδή στον κάλαθο των αχρήστων.

*Αρχιτέκτονας
_______________________________
Πηγή: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 4/10/14

Συγκινητικό: Μαθητές έψαλλαν τον Εθνικό ύμνο στην Αγιά Σοφιά

Ελληνόπαιδα να τραγουδούν μέσα στην Αγιά Σοφιά τον Εθνικό μας ύμνο!

Με μια φωνή, ενωμένη σαν γροθιά τα παιδιά τραγουδούν μέσα στο λίκνο της ορθοδοξίας τον Εθνικό ύμνο κάνοντάς μας όλους υπερήφανους.

Ο Μάριος μαζί με τα υπόλοιπα παιδιά αψήφησαν τους κινδύνους που θα μπορούσε να δημιουργήσει αυτή η ενέργεια. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι Τούρκοι προχωρούν σε συλλήψεις όσων προκαλούν μέσα στο ναό.

Περισσότερα: http://www.newsbomb.gr/ethnika/story/502823/mas-sygkinisan-mathites-tragoydisan-ton-ethniko-ymno-stin-agia-sofia-vid#ixzz3FLO3cGiX

Ελένιο Σάνια: «Η Ευρώπη είναι πλέον αποικία της Γερμανίας»

ΕΛΕΝΟ ΣΑΝΙΑ

Η ζωή του 84χρονου αναρχικού συγγραφέα Ελένο Σάνια, που γεννήθηκε στη Βαρκελώνη, μεγάλωσε σε οικογένεια αναρχοσυνδικαλιστών αγωνιστών της CNT, αλλά ζει από το ‘60 αυτοεξόριστος στη Γερμανία, θυμίζει Δον Κιχώτη του 20ού αιώνα.

     

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στην Αφροδίτη Τζιαντζή

Για τον συγγραφέα περισσότερων από 30 βιβλίων -κυρίως στα γερμανικά και τα ισπανικά- η μορφή του Δον Κιχώτη, μαζί με τον Τολστόι, τον Γκάντι και τους στωικούς φιλοσόφους, είναι «η πιο αγνή ενσάρκωση του αναρχισμού. Αγωνίσου και χάσε». «Ενας Δον Κιχώτης στη Γερμανία» είναι ο τίτλος ενός από τα αυτοβιογραφικά του βιβλία.
Στο βιβλίο του «Η Ελευθεριακή Επανάσταση: Οι αναρχικοί στον εμφύλιο πόλεμο στην Ισπανία» (υπό έκδοση από τις εκδόσεις «Στάσει Εκπίπτοντες») δεν περιγράφει απλώς τις αναμνήσεις του από τον Εμφύλιο. Ηταν εξάλλου μόλις 9 ετών όταν τα φασιστικά στρατεύματα του Φράνκο μπήκαν στη Βαρκελώνη. Μιλά για τις περιπέτειες των εξόριστων αντικαθεστωτικών στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γαλλία, όπου βρέθηκε ο πατέρας του, για το δίκτυο παράνομης κινητικότητας και επικοινωνίας των φυλακισμένων αγωνιστών με τις οικογένειές τους. Η προσωπικότητα του Σάνια διαμορφώθηκε από αυτές τις συνθήκες και οι κουβέντες του πατέρα του, που ίδρυσε το «Λαϊκό Εγκυκλοπαιδικό Αθήναιο», τον σημαντικότερο αυτομορφωτικό θεσμό της Βαρκελώνης, τον σφράγισαν: «Δεν έχω κανένα χάρισμα. Ολα όσα έλεγε ο πατέρας μου αποτελούσαν μέρος της παιδείας μου. (…) Το πρώτο γράμμα της ζωής μου σε ποιον το έγραψα; Στον πατέρα μου. Και το πρώτο γράμμα που λαμβάνω είναι δικό του, από τη φυλακή. Ηταν μια πολύ σπουδαία εμπειρία», παραδέχεται. Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του «Ανθρωπομανία» ο Σάνια επισκέφθηκε την Αθήνα και μίλησε στην «Εφ.Συν.».

• Χθες μιλήσατε για την αυτοδιεύθυνση στο κοινό του Πολυτεχνείου. Σήμερα μιλάτε σε μια συνεταιριστική εφημερίδα. Ποια είναι η δική σας εμπειρία από τον χώρο των ΜΜΕ, αρθρογραφώντας επί χρόνια σε ισπανόφωνες εφημερίδες;

Στο Πολυτεχνείο μίλησα για τη μεγάλη αντίφαση ανάμεσα στον σκληρό κόσμο που ζούμε και τον κόσμο που ονειρευόμαστε. Γνωρίζουμε καλά ότι οι εφημερίδες βρίσκονται στα χέρια των καπιταλιστών, που παραπληροφορούν τον κόσμο με συστημική προπαγάνδα. Οι αντισυστημικές, κριτικές φωνές γίνονται όλο και πιο σπάνιες. Πριν από 20 και 30 χρόνια εξέδωσα βιβλία που πλέον δεν θα μπορούσαν καν να βρουν εκδότη.

• Στην Ελλάδα υπάρχει έντονο αντιγερμανικό συναίσθημα, κυρίως εξαιτίας της οικονομικής πολιτικής της τρόικας, που νιώθουμε ότι υπαγορεύεται από τη γερμανική κυβέρνηση. Πώς βλέπετε τον ρόλο της Γερμανίας στην Ευρώπη;

Πριν από 25 χρόνια έγραψα ένα βιβλίο με τίτλο «Εl Quarto Imperio – Το Τέταρτο Ράιχ». Η προφητεία μου εκπληρώθηκε. Η Ευρώπη είναι πλέον αποικία της Γερμανίας. Ο ρόλος της Γερμανίας είναι ολέθριος. Πρέπει κάποια στιγμή η Ευρώπη να επαναστατήσει ενάντια στη γερμανική ηγεμονία.

• Θεωρείτε ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση μπορεί ποτέ να γίνει Ευρώπη των λαών;

Η Ευρώπη τού σήμερα, η Ευρώπη της κρίσης είναι ένα γραφειοκρατικό τέρας. Ασκεί μια αδυσώπητη, αντιδημοκρατική ηγεμονία. Η γραφειοκρατία των Βρυξελλών, του Ευρωκοινοβουλίου και των λόμπι είναι παρασιτική. Σιτίζονται με ντροπιαστικά υψηλούς μισθούς και έχουν μεγαλύτερη εξουσία από τα εθνικά Κοινοβούλια. Ο κάθε λαός πρέπει να παλεύει μέσα στην ίδια του τη χώρα ενάντια στο αυταρχικό αυτό καθεστώς των Βρυξελλών. Αυτή είναι η Ευρώπη των εμπόρων, της αγοράς και του κεφαλαίου.

• Ζήσατε τη δικτατορία του Φράνκο στην πατρίδα σας. Φοβάστε ότι μπορούμε να ξαναζήσουμε τέτοιες εποχές στην Ευρώπη;

Σήμερα ζούμε τη δικτατορία του κεφαλαίου και όχι τη δικτατορία των όπλων. Είναι μια άλλη μορφή δικτατορίας. Η Ελλάδα έχει 27% ανεργία, η Ισπανία 25% ανεργία, ο κόσμος δεν μπορεί καν να επιβιώσει. Αυτό που ζούμε είναι ένας πολιτισμός του θανάτου.

• Εχετε γράψει βιβλία για την αυτοδιεύθυνση. Πόσο εφικτή είναι σε κοινωνίες όλο και πιο ολοκληρωτικές;

Στο καπιταλιστικό Μάντσεστερ του 19ου αιώνα, οι εργάτες κατάφεραν να δημιουργήσουν συνεταιρισμούς αλληλοβοήθειας, παραγωγικούς και καταναλωτικούς. Η συνεταιριστική παράδοση αναδύθηκε από το ίδιο το εργατικό κίνημα. Ο πατέρας μου το 1930, σε συνθήκες καπιταλισμού, δούλευε με άλλους συντρόφους του σε μεγάλη κοοπερατίβα, εργοστάσιο υαλικών. Λειτουργούσε στην εντέλεια, χωρίς αφεντικά και ιεραρχία. Αν ήταν εφικτό τότε, είναι και σήμερα.

• Επαιρναν όλοι τον ίδιο μισθό;

Οχι. Αυτό συνέβη αργότερα. Την εποχή της Ισπανικής Επανάστασης, ο θείος μου ήταν γραμματέας του Συνδικάτου Θεάματος της CNT και έπαιρνε τον ίδιο μισθό με τον τελευταίο εργάτη.

• Ο αναρχοσυνδικαλισμός στην Ισπανία ήταν ένα πολύ σημαντικό κίνημα. Παραμένει επίκαιρος ή ανήκει στο παρελθόν;

Οι θεμελιώδεις αρχές της ελευθεριακής ιδεολογίας παραμένουν έγκυρες: η ισότητα, η συνεργασία, ο αντικαπιταλιστικός χαρακτήρας. Το πρόβλημα είναι ότι τα ελευθεριακά συνδικάτα της Ισπανίας δεν έχουν πια τη δύναμη να υποστηρίξουν αυτές τις αρχές. Πριν από τον πόλεμο η αναρχοσυνδικαλιστική CNT ήταν το μεγαλύτερο κίνημα στην Ισπανία με 2 εκατομμύρια αγωνιστές. Σήμερα ο συνδικαλισμός στο σύνολό του βρίσκεται σε κρίση. Οση δύναμη απομένει στα συνδικάτα, έχει περάσει στα χέρια γραφειοκρατών και ρεφορμιστών, που υπηρετούν το σύστημα. Στη Γερμανία τα συνδικάτα λειτουργούν σαν καπιταλιστικές επιχειρήσεις.

• Υιοθετείτε μια ανθρωπιστική κοσμοθεωρία. Δεν είναι και ο ανθρωπισμός μια κακοπαθημένη έννοια, όταν ώς και βομβαρδισμοί γίνονται στο όνομά του;

Ο δικός μου ανθρωπισμός είναι αντικαπιταλιστικός, ελευθεριακός, αντιαστικός. Είναι μια έννοια που τη χρησιμοποιούν όλοι, όμως εγώ τη χρησιμοποιώ με την πρωταρχική της σημασία.

• Βρίσκετε ελπίδα σε κόμματα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα ή οι Podemos στην Ισπανία;

Δεν ισοπεδώνω τις διαφορές ανάμεσα στα κόμματα. Δεν είναι όλοι ίδιοι. Ομως δεν εμπιστεύομαι τα πολιτικά κόμματα να διαχειρίζονται τις υποθέσεις του λαού. Πιστεύω στην εργατική χειραφέτηση και την άμεση δημοκρατία. Οσο για το Podemos, είναι ένας μικρός πυρήνας πρώην κομμουνιστών και ακαδημαϊκών, παιδιών του μπαμπά, απομακρυσμένων από τα προβλήματα της εργατικής τάξης. Προέρχονται βέβαια από το κίνημα της 15 Μάη των πλατειών, που ωστόσο δεν γεννήθηκε στους κόλπους της παραγωγής. Ελπιδοφόρο θεωρώ το κίνημα κατά των εξώσεων στην Ισπανία, τοπικά εγχειρήματα επανάκτησης και αυτοδιαχείρισης φυσικών πόρων -όπως το νερό, μικρές οικο-κολεκτίβες, χωριά με τοπικό νόμισμα. Κυρίως όμως θεωρώ ελπιδοφόρα τη διάχυση αυτών των εγχειρημάτων. Δεν μπορούν να αλλάξουν το σύστημα, αν η αντιπαράθεση δεν περάσει στον τομέα της παραγωγής. Χρειαζόμαστε μια επανάσταση των συνειδήσεων. Μόνο αν η εργατική τάξη συνειδητοποιήσει το μέγεθος της εκμετάλλευσής της, το πόσο υποφέρει και εξαθλιώνεται, θα μπορέσει να εξεγερθεί.

Τα βιβλία του συγγραφέα Ελένο Σάνια «Ανθρωπομανία» και «Η κοινωνία της αυτοδιεύθυνσης και οι εχθροί της» κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Στάσει εκπίπτοντες».

Πηγή http://www.efsyn.gr/?p=240495

καράβι δίχως ξάρτια και τζιμινιέρες...

Κανένας στο πηδάλιο,
κανένας στην πυξίδα,
πλέει δίχως στίγμα,
σε ύδατα
που κανένας χάρτης αυτού του κόσμου δε σημειώνει!..

Γιάννης Σταύρου, Στο κύμα, λάδι σε καμβά

Ρένος Αποστολίδης (1924-2004)
η ελεύθερη, πνευματική φωνή της σύγχρονης Ελλάδας

Κ' ἐγώ, ἀπὸ τὴν πλευρά μου, πιστεύω πὼς ὅ,τι λέω πάει στὸ βάθος τῶν συνειδήσεων -κάποιων συνειδήσεων- καὶ δημιουργεῖ κριτήρια,στὰ ὁποῖα δὲν ἀντέχει ἡ πολιτικὴ ἀνουσιότητα καὶ  κενότητα τῶν φορέων καὶ τῶν κομμάτων καὶ  τῶν παρατάξεων καὶ τῶν σχημάτων τοῦ Κονφόρμ! Πιστεύω, ἐντέλει, πὼς λίγο ἀκόμα, ὄχι πολύ, θὰ χορεύουν στὸν Τόπο μας τὶς γελοῖες πολιτικὲς καντρίλλιες τους οἱ  κενοί, γιατὶ θὰ ξυπνήσῃ, θὰ ξυπνήσῃ φοβερά, μήν πλανιέστε, ὁ Λαός αὐτός... Ἐγὼ πάντως καὶ  θὰ πεθάνω ἀκόμα, ἀλλὰ θὰ κάνω τὸ πᾶν γιὰ νὰ τὸν ξυπνήσω, νὰ τὸν ξεσηκώσω!
Ρένος Ἀποστολίδης ["Κατηγορῶ", σελ. ιγ']

Μάνκοβετς

Το Μάνκοβετς, απόψε,
καράβι δίχως ξάρτια και τζιμινιέρες,
μυστηριακό, δίχως φώτα σηματοδοσίας,
σε ταξίδι ανάκουστο αρμενίζει...
Κανένας στο πηδάλιο,
κανένας στην πυξίδα,
πλέει δίχως στίγμα,
σε ύδατα
που κανένας χάρτης αυτού του κόσμου δε σημειώνει!

Κάθε νύχτα,
που ο άνεμος με χιλιάδες αρπάγες,
με χιλιάδες δάχτυλα προσταγής,
με ολολυγμούς,
με θρήνους,
με κραυγές απογνώσεων, με ικεσίες,
παρωθεί στον ίλιγγο της κουπαστής,
πάνω απ' την πάλλευκη άβυσσο
- κάθε νύχτα, το Μάνκοβετς,
μυστηριακό υπερντρέντνωτ
με γρανιτένια θωράκιση,
πλέει σ' άλλα πλάτη,
σ' άλλα μήκη,
σε ύδατα άλλα!
Για χάρη του,
θάλασσες που άλλο καράβι δεν τις αρμένισε ποτέ,
κάτασπρα πέλαγα ξεκορμισμένα απ' το Μεγάλο Γαλαξία,
φτάνουν να το αρμενίσουν!..
Και πλέει
βουβό κι ατάραχο
πάνω απ' όλες τις θύελλες,
πάνω από ελιγμούς και παρεκκλίσεις,
κατάστηθα στυλώνοντας την πλώρη του στη μπόρα,
περήφανο,
άφοβο,
περιφρονητικό, τη μοίρα
του γρανίτη του ακολουθώντας.
Βαστά τη ρότα του ίδια...
Πλέει οληνύχτα,
με το παράξενό του πλήρωμα στις γρανιτένιες του καμπίνες ενταφιασμένο...
Ουρλιάζει ο άνεμος,
η λαίλαπα ολολύζει στη γέφυρά του
- μα εκείνο ακλόνητο
στον Άσπρο του Ωκεανό αρμενίζει!..

...Και τις αυγές,
τ' άστρα που σβήνουν
την τελευταία τους στίλβη αποθέτοντας στα κρύσταλλα της πάχνης
σε απίθανες αχτές τόχουν αθόρυβα προσλιμενίσει...
Τριγυρισμένο από σκοπέλους σκοτεινούς,
φύλακες άγρυπνους,
το βρίσκει η μέρα...
Φτάνει κάθε χάραμα να παραλάβει...- τί;
ποιό αλλόκοτο φορτίο;
Κανείς δεν ξέρει ποιός το ναυλώνει,
κι ούτε για πού της ερχόμενης νύχτας
- για ποιά άλλα μήκη, άλλα πλάτη,
έξω απ' τα σύνορα του κόσμου τούτου!...

Κάθε αυγή,
την αγωνία του αλλόκοτου πληρώματος του στ' άστρα που σβήνουν αναθέτει
και σβήνει πια κι αυτό τις μηχανές του...
Σε ποιά σημαία τόχουν ναυτολογήσει;
Τα χρώματά της ποιά; Να μας τα δείξει!..

Μα κείνο,
ατάραχο,
βουβό,
δεν αποκρίνεται...
Καθυστερεί λίγες ώρες στο λιμάνι
και σα σβήση ο ήλιος πίσω απ' το σύννεφο
ανάβει πάλι τις υπόγειες μηχανές του και ξανακινά!..
Θάλασσες άλλες έχουν έρθει να το αμενίσουν
- άλλοι Άσπροι Ωκεανοί να τους διαπλέυση απόψε!..

Και κάθε νύχτα
το ίδιο...

Το Μάνκοβετς, απόψε,
καράβι δίχως ξάρτια και τζιμινιέρες,
μυστηριακό, δίχως φώτα σηματοδοσίας,
σε ταξίδι ανάκουστο αρμενίζει,
με τις μπούκες των πολυβόλων του έτοιμες!..

Έλα,
έλα μαζί μου,
στις υπόγειες μηχανές του,
εκεί που τα έμβολά του ζυμώνουν ατελείωτα τη ζωή και το θάνατο,
τη φωτιά και τον πόνο,
τον καπνό και τα δάκρυα,
την ασφυξία και τη δίψα,
την πείνα και τη νύχτα,
τον τάφο και το κρύο και την απόγνωση!
Εκεί που οι άξονές του και τα γρανάζια του συντρίβουν,
κονιορτοποιούν,
διαλύουν,
και τα μανόμετρά τους μετρούν οργή χιλίων ατμοσφαιρών,
κ' οι στήλες των θερμομέτρων του σημειώνουν: 24 υπό!

Έλα, έλα μαζί μου
στις υπόγειες μηχανές του
- στην εντάφια γρανιτένια πύλη του Πουργκατόριου!..

Ιστοσελίδα για τον Ρένο Αποστολίδη