Συλλογή Υπογραφών: Όχι στην πεζοδόμηση της Πανεπιστημίου

Αναγγέλθηκε η πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου που θα βασίζεται σε μελέτη που χρηματοδοτεί το ίδρυμα Ωνάση. Η κατασκευή προβλέπεται να χρηματοδοτηθεί (προϋπολογισμός μέχρι σήμερα περί τα 92 εκ. Ευρώ) από το κράτος μέσω των κονδυλίων του ΕΣΠΑ.

Είναι οπωσδήποτε πρωτότυπο η πρωτοβουλία να λαμβάνεται και οι μελέτες για ένα δημόσιο έργο να εκπονούνται από ιδιωτικό φορέα, βάσει μάλιστα, επίσης πρωτότυπου -και πάντως παράτυπου- ιδιωτικού διαγωνισμού.

Όμως η πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου -και τα όποια συνοδά έργα- δεν είναι απλώς ένα δημόσιο έργο. Είναι έργο κλίμακας, για το οποίο δεν έχει καν εξεταστεί εάν η πραγματοποίησή του θα διευκολύνει την επανακατοίκηση του ιστορικού κέντρου ή θα οδηγήσει στην περαιτέρω ερήμωση του. Δεν έχει εξ’ άλλου αποφασιστεί νομίμως η προτεραιότητα της υλοποίησής του υπό το πρίσμα των σημερινών συνθηκών λειτουργίας της Αθήνας, της πραγματικής υποβάθμισης του ιστορικού  πυρήνα της, αλλά και της παρούσας οικονομικής συγκυρίας.

Πρόκειται για μείζον έργο που θα επηρεάσει τη μορφή και τη ζωή της πρωτεύουσας για τις επόμενες δεκαετίες και δεν έχει καμία σχέση με προηγούμενες πεζοδρομήσεις (π.χ. Δ. Αρεοπαγίτου, Βουκουρεστίου, Ερμού κλπ., τις οποίες υποστηρίξαμε και έχουν ομορφύνει την πόλη).. Τέτοια έργα που απαιτούν μείζονες αποφάσεις οφείλουν να ακολουθούν τα θεσμοθετημένα στάδια των μελετών και της διαβούλευσης. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η απόφαση ελήφθη ιδιωτικώς και στο παρά πέντε εκπονούνται κάποιες κουτσουρεμένες μελέτες -χρήσεων γης,  κυκλοφοριακές, περιβαλλοντικών επιπτώσεων- με απ’ ευθείας αναθέσεις για να υποστηρίξουν εκ των υστέρων την ειλημμένη απόφαση.

Τα ερωτήματα που τίθενται είναι πολλά, όπως το εάν έχουν εκπονηθεί: (1) μελέτη σκοπιμότητας, (2) ολοκληρωμένες κυκλοφοριακές μελέτες -και βάσει ποίων στοιχείων- που να προβλέπουν τι θα γίνει με το σημερινό φόρτο των μετακινήσεων και ποια τα συμπεράσματά τους, (3) μελέτη για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις αυτής της πεζοδρόμησης (συμπεριλαμβανομένης της μόλυνσης της ατμόσφαιρας) και της συνεπακόλουθης διοχέτευσης, έστω μέρους, της κυκλοφορίας σε άλλες οδούς και ποιες, (4) μελέτες για τις κοινωνικές επιπτώσεις από την πεζοδρόμηση και (5) μελέτη επιπτώσεων στις άμεσα γειτονικές και στις γενικώτερα επηρεαζόμενες περιοχές της Αθήνας. 

Είναι σαφές ότι η πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου απαιτεί την εκπόνηση όλων των παραπάνω μελετών, καθώς και την πραγματοποίηση διάφορων προηγούμενων έργων και δράσεων που θα αμβλύνουν τις επιπτώσεις και που αποτελούν προαπαιτούμενα για την επιτυχία του εγχειρήματος. Ποια είναι αυτά, θα χρηματοδοτηθούν και αυτά από το ΕΣΠΑ, έχει προγραμματιστεί η υλοποίησή τους, πότε θα γίνουν, και αν γίνουν θα είναι πριν από τον αποκλεισμό της κυκλοφορίας οχημάτων στην Πανεπιστημίου;

Επειδή πιστεύουμε ότι προωθείται “στην τούρλα του Σαββάτου” το πιο δραστικό έργο για τη ζωή και τελικά την ύπαρξη της Αθήνας χωρίς να εξεταστούν διεξοδικά οι επιπτώσεις του, χωρίς να υπάρχει η βεβαιότητα της συντονισμένης και συνεχούς συνεργασίας όλων των φορέων που τυχόν εμπλέκονται (Υπουργεία, Δήμοι, Αστυνομία κλπ) θεωρούμε ότι το έργο δεν πρέπει να προωθηθεί, πρέπει να προηγηθεί έγκυρη και λεπτομερής μελέτη και σε βάθος διαβούλευση και μόνον τότε, αν τα αποτελέσματα είναι θετικά να προχωρήσει η υλοποίησή του.

Σήμερα, με τις υπάρχουσες συνθήκες, είναι ορατός ο κίνδυνος, αν όχι η βεβαιότητα, ότι η υλοποίηση του έργου θα σημάνει την οριστική καταστροφή της Αθήνας. Και εμείς που υπογράφουμε την Αθήνα την αγαπάμε, την πονάμε και θέλουμε να γίνει η πόλη που θα αντιστοιχεί στην αγάπη μας. Για λόγους βιωματικούς και όχι δημοσίων σχέσεων.

ΟΝΟΜΑ    ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ  ΗΛΕΚΤΡ. ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ

_______________________________________

* Όσοι επιθυμείτε να υπογράψετε το παραπάνω κείμενο, 
επικοινωνήστε με την Μαργαρίτα Πατσιλίβα:

Email marg.patsiliva@gmail.com

Πεζοδρόμηση Πανεπιστημίου: Ανάπλαση ή χαριστική βολή στην καρδιά της Αθήνας;

Η ρημαγμένη, όχι μόνο από την οικονομική κρίση, αλλά και από τους κάθε λογής βανδάλους Αθήνα, δέχεται πλέον και την χαριστική βολή:
Την έγκριση του τερατώδους έργου που ακούει στό όνομα ΠΕΖΟΔΡΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ή επί το διεθνέστερον RETHINK ATHENS...!!
Για μας η Πανεπιστημίου αποτέλεσε μια δεύτερη πατρίδα ή γειτονιά, καθώς ένα σημαντικό και μεγάλο κομμάτι της ζωής μας αναλώθηκε εδώ πέρα.

Επιβάλλεται λοιπόν να έχουμε τουλάχιστον άποψη για το γεγονός και να παρακολουθήσουμε τις απόψεις των αρχιτεκτόνων καταρχήν...


Άρθρο του αρχιτέκτονα Νίκου Μιχαλόπουλου
(περισσότερα στοιχεία & φωτογραφικό υλικό στην πηγή  
ΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑ)

Ένα φάντασμα πλανάται πάνω από την Αθήνα
Η απειλή της Πανεπιστημίου

Η αφήγηση για την Πανεπιστημίου
(οι μύθοι και η πραγματικότητα)

‘‘Ο επιστήμονας αναρωτιέται πάνω στην εγκυρότητα των αφηγηματικών αποφάνσεων και διαπιστώνει ότι ποτέ δεν έχουν υποβληθεί στην επιχειρηματολογία και στην απόδειξη’’
‘‘Οι αφηγήσεις είναι παραμύθια, μύθοι, παραδόσεις, καλές για παιδιά και τις γυναίκες’’  

Ζάν-Φρανσουά Λυοτάρ, Η Μεταμοντέρνα Κατάσταση

Ένα φάντασμα πλανάται πάνω από την Αθήνα.
Εδώ και τρία χρόνια μεθοδεύεται η επιβολή κάποιων σημαντικών επεμβάσεων στο κέντρο της Αθήνας, με επιπτώσεις όμως σε ολόκληρη την πόλη. Αυτό πήρε τη μορφή του re think Athens με την εμφάνιση ενός νέου ισχυρού εταίρου στην ‘’ομάδα’’ προώθησης,  του Ιδρύματος Ωνάση, και την προκήρυξη ενός αρχιτεκτονικού διαγωνισμού με την ‘’απειλή ανάπλασης της Πανεπιστημίου’’ (όπως αναφέρει ο ακαδημαϊκός Π. Τέτσης , Καθημερινή της   9/6/2013)
 Η επιχείρηση αυτή δεν πήρε την μορφή της ‘’ορθολογικής’’ μελέτης του έργου. Αυτό επεσήμανε και ο ΣΑΔΑΣ τμήμα Αθήνας σε ανακοίνωση του:  ‘’ … υπάρχουν σοβαρά λειτουργικά θέματα και ερωτήματα, όσον αφορά στην επιλογή της συγκεκριμένης παρέμβασης. Η παρέμβαση αυτή δεν αποτελεί απόρροια κάποιου θεσμοθετημένου συνολικού σχεδιασμού, ούτε ως ουσία, ούτε ως προτεραιότητα και κατανοείτε πως τίθεται σοβαρό επιστημονικό θέμα’’.  Και διαχώρισε τη θέση του από το διαγωνισμό ‘’για λόγους τόσο δεοντολογικούς, όσο και επιστημονικούς’’
Αντί του δημόσιου διαλόγου, της επιστημονικής ανάλυσης και της επιχειρηματολογίας,  αναπτύχθηκε μια μεταμοντέρνα αφήγηση, γύρω απ’ την πόλη τελείως αντιεπιστημονική. Η Αθήνα παρουσιάστηκε ως μια πόλη κατεστραμμένη,  με το κέντρο χωρίς ζωή, με ανύπαρκτο  δημόσιο χώρο, σε ένα κλίμα κοινωνικής και οικονομικής υποβάθμισης με εγκαταλελειμμένα τα κτίρια. Ο λόγος ήταν ότι δεν υπήρχε ένα ‘’ νέο ανθρώπινο παραγωγικό, γόνιμο ,  αθηναϊκό κέντρο’’ .
Και σύμφωνα με το Rethink Athens η ‘’ ευκαιρία για την Αθήνα είναι εδώ’’. Η ανάπλαση της … Πανεπιστημίου.

Η ΑΦΗΓΗΣΗ
Γύρω από αυτή την αφήγηση αναπτύχθηκαν οι παρακάτω 6 μύθοι:

ΠΡΩΤΟΣ ΜΥΘΟΣ: Η ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΣΑΝ ΤΟ ZEIL
Σε ένα δισέλιδο άρθρο (Καθημερινή 18/3/2012) ο κ. Τουρνικιώτης ανέλυσε όλο το σχέδιο της ‘’ομάδας’’. Κεντρικό σημείο της αφήγησης αποτελούσε μια τεράστια φωτογραφία του Zeil που στο άρθρο παραλληλιζόταν με την Πανεπιστημίου, και η  μετατροπή της πιο κύριας λεωφόρου της Φρανκφούρτης -κατά τον κ. Τουρνικιώτη και το μύθο - του Zeil, σε καταπράσινο βουλεβάρτο χωρίς αυτοκίνητα, εξαιρετικά φιλικό στους πολίτες’’
Ο κ. Τουρνικιώτης μέσα  από το άρθρο και χρησιμοποιώντας την εικόνα αντί του επιστημονικού λόγου προσπαθούσε να μας υποβάλλει μια ψευδαίσθηση του μέλλοντος μας,  ειδυλλιακή μεν αλλά πολύ μακράν της πραγματικότητας. Ταυτόχρονα θέλησε να δώσει και έναν ευρωπαϊκό αέρα στην αφήγηση. Ποια είναι η πραγματικότητα όμως;

  Το Zeil είναι ένας κεντρικός δρόμος της Φραγκφούρτης βόρεια του ποταμού Main, πολύ γνωστός γιατί οδηγεί στο ζωολογικό κήπο. Το δυτικό τμήμα του μετά την Konrad-Adenauer-Straße , πεζοδρομήθηκε.  Ήταν μια παρέμβαση τοπικής σημασίας, σε μια δευτερεύουσα κυκλοφοριακά οδό. Λιγότερο σημαντική και από την πεζοδρόμηση της Ερμού και της Αποστόλου Παύλου για την Αθήνα. Πιστεύω ότι ανταποκρίνεται πλήρως σ’ αυτήν η πεζοδρόμηση της Αιόλου.  Η  Αιόλου όμως όπως και το Zeil, δεν συμμετείχε στο βασικό οδικό δίκτυο της πόλης. Η κεντρική οδός που ανταποκρίνεται στην μορφή και στη λειτουργία της Πανεπιστημίου είναι η Konrad-Adenauer-Straße.  Είναι μια λεωφόρος στον άξονα βορά νότου που αποτελεί τον κύριο οδικό άξονα ολόκληρης της πόλης, εξασφαλίζει την διαμπερή κίνηση και συνδέει το κέντρο με τους οδικούς δακτυλίους, όπως και η Πανεπιστημίου. Αυτή φυσικά δεν την άγγιξαν διότι θα παρέλυε όλη η Φρανκφούρτη.

ΑΙΟΛΟΥ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΧΗ ΤΟΥ ZEIL
Μπορείτε να μπείτε στο Google για να διαπιστώσετε τα παραπάνω. 

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΜΥΘΟΣ: Η ΔΙΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΤΡΑΜ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΗΤΑΝ ΚΑΙ ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ Α. ΤΡΙΤΣΗ
Στη συνέχεια έγινε προσπάθεια να συνδεθεί η  αφήγηση, με άλλες σύγχρονες αφηγήσεις και  αστικούς μύθους. Με αυτό τον τρόπο προσπάθησαν να δώσουν μια ιστορική διάσταση στις προτάσεις και ταυτόχρονα να τις εμφανίσουν σαν ώριμα αιτήματα που επιτέλους ήρθε η ώρα να υλοποιηθούν. Έτσι εμφανίστηκε το Rethink Athens σαν υλοποίηση και του οράματος του Α. Τρίτση για πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου με διέλευση του τραμ.
Δυστυχώς, το τραμ δεν ήταν όραμα, αλλά ένα επικοινωνιακό τρικ , που τέθηκε από τον τότε Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ Α. Τρίτση με στόχο  να οδηγηθεί στις καλένδες το ΜΕΤΡΟ επειδή, η τότε κυβέρνηση δεν ήθελε να ξοδέψει κονδύλια για την Αθήνα, για να μεταφέρει πόρους στις αγροτικές περιοχές. Το πόσο ειλικρινής ήταν, φάνηκε και από το γεγονός, ότι ο ίδιος αργότερα σας δήμαρχος Αθήνας δεν προώθησε το όραμα του.
Σήμερα μετά την κατασκευή του ΜΕΤΡΟ η κατασκευή μιας γραμμής τραμ πάνω από αυτό μόνον σαν δυστοπία μπορεί να εκληφθεί.

ΤΡΙΤΟΣ ΜΥΘΟΣ: Η ΕΜΒΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ

Εμπλουτίζοντας παραπέρα την αφήγηση, προσπάθησαν να την συνδέσουν με τις ηρωικές στιγμές του ελληνισμού, αναβιώνοντας τον μεγαλοϊδεατισμό και μικρομεγαλισμό μας.
Έτσι προβλήθηκε η ανάδειξη της Πανεπιστημίου της ‘’μοναδικής σε αξία αστικής λεωφόρου’’ και της Νεοκλασικής Τριλογίας‘’ το μοναδικό αυτό αρχιτεκτονικό σύνολο στο οποίο αποτυπώνεται η ιστορική και πολιτιστική φυσιογνωμία της πόλης’’ σαν στοιχεία μιας ‘’εμβληματικής Μητρόπολης’’.
Ποια όμως είναι η πραγματικότητα; Η Αθήνα δεν είναι εμβληματική μητρόπολη. Είναι μια περιφερειακή πόλη στον ευρωπαϊκό Νότο. (Αν δεν είχε την Ακρόπολη πιθανών δεν θα την ήξερε κανένας)
Η μοναδική σε αξία αστική λεωφόρος, δεν είναι καν λεωφόρος είναι ένας φαρδύς δρόμος. Η δε Τριλογία, είναι πραγματικά ένα εξαίρετο δείγμα του ελληνικού Νεοκλασικισμού που μας συγκινεί σαν Έλληνες , αλλά μέχρι εκεί. Εξάλλου σε αυτή αποτυπώνεται ένα μικρό μέρος της ιστορίας της πόλης.  Ένας δε Αμερικάνος θα την συνέκρινε ίσως με την κεντρική πλατεία της επαρχιακής  πόλης που μένει  με το Δημαρχείο και το Δικαστικό Μέγαρο, πιθανότατα κτισμένα σε παλαντιανό στυλ.

ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΜΥΘΟΣ: Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Στην αφήγηση μπήκαν πολλά στοιχεία για  την πόλη, τα οποία θεωρήθηκαν ως δεδομένα και αδιαπραγμάτευτα όπως ότι η Πανεπιστημίου είναι το κέντρο της πόλης. Με αυτό τον τρόπο ήθελαν να υπερτονίσουν τη βαρύτητα  της παρέμβασης αφού δεν γίνεται σε ένα τυχαίο σημείο της πόλης αλλά ακριβώς στο κέντρο.  Έτσι είναι όμως;

Στις αρχές του αιώνα κέντρο της πόλης ήταν το τρίγωνο : Σύνταγμα, Μοναστηράκι , Ομόνοια – (Ιστορικό τρίγωνο)
Μεταπολεμικά το κέντρο της πόλης ήταν η πλατεία Ομόνοιας και οι άξονες  που ξεκινούσαν  από αυτήν. Πανεπιστημίου- Σταδίου- Αιόλου- Πατησίων- Πειραιώς
Την σύγχρονη περίοδο κέντρο αποτέλεσε  ο γραμμικός άξονας Σύνταγμα – Hilton, δηλαδή η Βασ. Σοφίας. Μάλιστα με την πεζοδρόμηση της Ερμού, ο άξονας αυτός επεκτάθηκε μέχρι το Μοναστηράκι και το Γκάζι. Η Ομόνοια υποβαθμίστηκε και η Πανεπιστημίου περιορίστηκε , σε έναν επίσημο δρόμο που στεγάζει βασικά Τραπεζικά κτίρια, παρέμεινε όμως ο βασικός κυκλοφοριακός άξονας.
Ποτέ δε ήταν η Πανεπιστημίου το κέντρο της πόλης.
Για ποιο κέντρο της πόλης λοιπόν συζητάμε;

ΠΕΜΠΤΟΣ ΜΥΘΟΣ: ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΖΟΔΡΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ Η ΑΘΗΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΕΡΠΑΤΗΘΕΙ- Η ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΕΙ ΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΡΑΧΟΚΟΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Πουθενά στον κόσμο οι πεζοδρομήσεις δεν συνδέονται με το πράσινο. Οι πεζοδρομήσεις έχουν στόχο την ανάκτηση του δημόσιου χώρου από τον πολίτη και όχι την αύξηση του πρασίνου.

ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΤΟ 1864 : ΟΛΗ Η ΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΤΟΤΕ ΠΟΛΗΣ ΕΙΝΑΙ ΠΕΖΟΔΡΟΜΗΜΕΝΗ
Επιπλέον αν μελετήσουμε έναν χάρτη της πόλης του 1864, θα διαπιστώσουμε ότι ΟΛΗ Η ΠΟΛΗ που περιλαμβάνεται στο χάρτη  είναι σε πολύ μεγάλη έκταση ΠΕΖΟΔΡΟΜΗΜΕΝΗ, δηλαδή έχουμε πεζοδρομήσει τον ιστορικό πυρήνα της πόλης. Μάλιστα με την πεζοδρόμηση της Απόστολου Παύλου εντάχθηκαν σε αυτό τον  πυρήνα και νεώτερες  περιοχές  της πόλης όπως το Θησείο , το Γκάζι και την περιοχή Μακρυγιάννη. Και δεν είναι μόνο η κεντρική περιοχή. Επιπλέον έχουν γίνει εκτεταμένες πεζοδρομήσεις στο Μεταξουργείο, στα Εξάρχεια, στην Κυψέλη, στο Γουδί, στην Πανόρμου κλπ. Η Αθήνα έχει ανάγκη από πράσινο (πάρκα, πλατείες, άλση) όχι από εμβληματικές πεζοδρομήσεις ούτε από τόπους δημιουργικής συνάντησης ή νέα στέκια.
ΕΚΤΟΣ ΜΥΘΟΣ: Η ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΤΡΑΜ ΣΤΗΝ ΠΑΤΗΣΙΩΝ ΘΑ ΣΥΜΒΑΛΕΙ ΣΤΗΝ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ ΤΩΝ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΩ ΠΑΤΗΣΙΩΝ, ΤΟΥ ΑΓ. ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΑ, ΤΩΝ ΕΞΑΡΧΕΙΩΝ(!) ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΕΑΠΟΛΗΣ(!)
Αυτά ισχυρίστηκε ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση σε κάποια ομιλία του προσπαθώντας να δώσει και κοινωνική διάσταση στην αφήγηση, αλλά και να την καταστήσει επίκαιρη. Ποια όμως είναι η πραγματικότητα;
Πολύ κοντά στην Πατησίων και προς Δυσμάς υφίσταται η γραμμή του ΗΣΑΠ με σταθμούς που βρίσκονται πάνω σε αυτή ή σε κοντινή απόσταση από αυτή. Επιπλέον, θα κατασκευασθεί η  γραμμή 4 του ΜΕΤΡΟ, Ανατολικά της Πατησίων, σε αντίστοιχες  αποστάσεις. Θα βρεθεί λοιπόν αυτή η περιοχή της πόλης ανάμεσα σε δυο γραμμές μετρό. Η κατασκευή και γραμμής τραμ επιπλέον, απλά θα αφαιρέσει επιβατικό κοινό από το μετρό, χωρίς να προσφέρει ουσιαστικά τίποτα.

Η γραμμή του τραμ στην Πατησίων (μαύρη γραμμή) μεταξύ των γραμμών του ΗΣΑΠ (πράσινη γραμμή) και της γραμμής 4 του ΜΕΤΡΟ (κίτρινη γραμμή).

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ
Σημαντικό σημείο του Rethink Athens, ήταν ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός. ( για την ‘’ κηποτεχνική διαμόρφωση’’ όπως ανέφεραν κάποιοι συνάδελφοι μένοντας όμως στην επιφάνεια των πραγμάτων)
Ο ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΑΝ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΝΣΕΩΝ
Ο διεθνής διαγωνισμός ήταν απαραίτητος για δυο λόγους. Πρώτον για επικοινωνιακούς γι αυτό και δόθηκε πανηγυρικός χαρακτήρας στο rethink Athens. Δεύτερον, με αυτό τον τρόπο νομιμοποιήθηκαν και με τον πλέον επίσημο τρόπο όλες οι προηγούμενες διαδικασίες και απέκτησαν εγκυρότητα οι παρεμβάσεις που θα γίνουν χωρίς να χρειαστεί να υποβληθούν στην επιχειρηματολογία και στην απόδειξη.  Ο διαγωνισμός ήταν ένα σεντόνι που σκέπασε το παρελθόν, έκανε επανεκκίνηση της διαδικασίας και κυρίως νομιμοποίησε τις αφηγηματικές αποφάνσεις.

Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Σήμερα η αφήγηση έφτασε στο τέλος της.  Οι μυθολογίες αυτές που με τόσο κόπο στήθηκαν διαπιστώνουμε ότι έρχονται σε κατευθείαν σύγκρουση με την πραγματικότητα.
1)    ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ ΔΑΚΤΥΛΙΟΣ: Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ- ΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΓΚΛΩΒΙΣΜΕΝΟΙ ΣΤΟ ΔΑΚΤΥΛΙΟ- Η ΠΟΛΗ ΣΕ ΑΠΟΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ
Από τα ελάχιστα κέρδη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 ήταν το ΜΕΤΡΟ και ο Ολυμπιακός Κυκλοφοριακός Δακτύλιος του Γ. Κανδύλη.
Η κυκλοφορία της Αθήνας οργανώθηκε γύρω από ένα Δακτύλιο: Αττική Οδός, Παρακηφίσιος, Παραλιακή,  και Λ. Κηφισίας-Β. Σοφίας- Λ. Συγγρού.
Για τη δημιουργία και την κυκλοφοριακή αναβάθμισή αυτού του δακτυλίου έγιναν πολλά έργα και ρυθμίσεις και μπορούμε να πούμε, ότι έχει αποκατασταθεί μια αρκετά ικανοποιητική λειτουργία.

 

  Στο μέσο του δακτυλίου υπάρχει ένας τρίτος, οριζόντιος , διαμπερής άξονας που διέρχεται και από το κέντρο της πόλης. Αποτελείται από τη Λ. Βουλιαγμένης, Πανεπιστημίου (με τις Σταδίου και Ακαδημίας) και τη Λ. Αθηνών.
Επίσης έχουν δημιουργηθεί δυο μικρότεροι δακτύλιοι  (με κόκκινο στο σχέδιο). Οι δυο αυτοί  δακτύλιοι αποτελούν τον εσωτερικό δακτύλιο της πόλης.
Διακρίνεται  αμέσως ο κομβικός ρόλος της Πανεπιστημίου και στον εξωτερικό και στους δακτυλίους του κέντρου αφού αποτελεί την μοναδική δυνατότητα διαμπερούς κίνησης στο μεγάλο δακτύλιο της πόλης, αλλά και το κοινό σημείο των δυο εσωτερικών δακτυλίων. Αυτή την οδό λοιπόν θέλουν να καταργήσουν. Η Πανεπιστημίου σαν αποτέλεσμα θα γίνει μια νησίδα, εγκλωβισμένη σε ένα οδικό δακτύλιο μονίμως μποτιλιαρισμένο. Οι κάτοικοι του κέντρου θα χωριστούν σε Βόρειους και Νότιους, οι κάτοικοι του Λεκανοπεδίου σε Ανατολικούς και Δυτικούς.

2)    ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΠΟΜΥΘΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΝΕΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ
 Εδώ θα προσπαθήσουμε να προσαρμόσουμε τη μυθολογία στην πραγματικότητα και να δούμε αν και πως υλοποιούνται όλες αυτές οι μεγαλόστομες εξαγγελίες.  Απλά θα μετρήσουμε λωρίδες.
Η Πανεπιστημίου σήμερα έχει στο τμήμα της προς την Ομόνοια  πέντε λωρίδες κυκλοφορίας (προς το Σύνταγμα  έξι), επίσης έχει φαρδιά πεζοδρόμια , με μια δενδροστοιχία και μια μικρή νησίδα πρασίνου στο καθένα.
 Η τοποθέτηση του ΤΡΑΜ σημαίνει δυο λωρίδες κυκλοφορίας για τις γραμμές του ΤΡΑΜ και ενδιάμεσα χώρο για τις πλατφόρμες επιβίβασης- αποβίβασης  δηλαδή θα χρειαστούμε τρεις λωρίδες κυκλοφορίας για το ΤΡΑΜ.  Απομένουν δυο λωρίδες.
Όμως επιπλέον ‘’ η Πανεπιστημίου θα πάρει πάνω της … ταξί και οχήματα εξυπηρέτησης’’ Συνεπώς  θα πρέπει να προβλέψουμε λωρίδες κυκλοφορίας για τα ταξί, την Άμεση Δράση, τα ασθενοφόρα του ΕΚΑΒ, την Πυροσβεστική, τα αυτοκίνητα της ΔΕΗ, του ΟΤΕ, του Διπλωματικού Σώματος, τα κρατικά,  τα τουριστικά πούλμαν για την εξυπηρέτηση ξενοδοχείων και οπωσδήποτε του γύρου της Αθήνας, και βέβαια τα οχήματα τροφοδοσίας των καταστημάτων. Δηλαδή θέλουμε οπωσδήποτε δυο λωρίδες κυκλοφορίας αυτοκινήτων, δηλαδή αυτές που μας απέμειναν,  μια για συνεχή κίνηση και μια για στάση- στάθμευση.
Φυσικά όποιος νομίζει ότι σε αυτές τις δυο λωρίδες,  χωράν νέοι χώροι πρασίνου, πεζοί και ποδηλάτες, απλά μας ειρωνεύεται . Απλά δεν υπάρχει άλλος χώρος για αυτά.
Επίσης η Πανεπιστημίου αυτοαναιρείται σαν τόπος ‘’ δημιουργικής’’ συνάντησης των Αθηναίων. Που θα συναντηθούν, μέσα στα βαγόνια του τραμ;
Βέβαια έμενε ακόμα μια εκδοχή ΝΑ ΜΙΚΡΥΝΟΥΝ ΤΑ ΠΕΖΟΔΡΟΜΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΖΩΝΕΣ ΤΟΥ ΥΠΑΡΧΟΝΤΟΣ ΠΡΑΣΙΝΟΥ. Δηλαδή να προσγειωθούμε στην πραγματικότητα. Αυτό διαπιστώσαμε ότι επέλεξαν να κάνουν, βλέποντας τις οριστικές μελέτες.

3)    Η ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ:ΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ- ΠΡΟΣΓΕΙΩΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ- ΕΕΞΟΒΕΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΕΖΩΝ

 Δέσμιοι της αφήγησης πλέον οι προτάσεις του Rethink Athens αδυνατούν να συμβιβαστούν με την πραγματικότητα και οδηγούνται στην υπέρβαση της. Έτσι στις οριστικές μελέτες που ήδη εκτίθενται , διαπιστώνουμε ότι προσπαθούν με κάθε τρόπο να τα χωρέσουν όλα, όσα μεγαλεπήβολα εξήγγειλαν. Ο συν. Γ. Τριανταφύλλου σε άρθρο του  ανάφερε ότι δεν υπήρχαν σχέδια της οριστικής μελέτης με διαστάσεις. Πιστεύω ότι δεν πρόκειται να υπάρξουν. Διότι τότε θα αποκαλύπτονταν η αντίφαση της αφήγησης με την  πραγματικότητα και θα κατέρρεε όλη η μυθολογία. Μπλεγμένοι στο αδιέξοδο που οι ίδιοι έχουν δημιουργήσει αδυνατούν να προτείνουν μια ρεαλιστική και εφαρμόσιμη λύση. Έτσι εξαναγκάζονται να  αγνοήσουν κάθε προδιαγραφή αφήνοντας μόνο μια λωρίδα κυκλοφορίας για τα αυτοκίνητα,  στενεύοντας τις λωρίδες του τραμ και στριμώχνοντας ένα ‘’συμβολικό ποδηλατόδρομο’’ , μεταξύ ζαρντινιερών και λωρίδας κυκλοφορίας αυτοκινήτων και εν τέλει περιορίζουν τα πεζοδρόμια εξοβελίζοντας τον πεζό ή υποχρεώνοντας τον να χρησιμοποιεί τους ποδηλατοδρόμους, τις λωρίδες των αυτοκινήτων και του τραμ. Φυσικά για πλατφόρμες επιβίβασης- αποβίβασης ούτε λόγος. Αυτό το διαπίστωσα αποτυπώνοντας την Πανεπιστημίου στο ύψος του ΣΤΕ και προσπαθώντας να αντιστοιχήσω τα σχέδια της οριστικής μελέτης στην αποτύπωση χωρίς όμως επιτυχία. Οι οριστικές μελέτες αποδείχθηκαν και αυτές μέρος της αφήγησης, δηλ. παραμύθια.  Η νέα Πανεπιστημίου δεν θα είναι καθόλου φιλική για τον πεζό. Στη θέση των σημερινών πεζοδρομίων θα ανέβουν τα ποδήλατα και το τραμ και το δε πραγματικό πράσινο θα είναι μια ζαρντινιέρα μικρότερη από τις είδη υπάρχουσες. Βέβαια ο πεζός θα πρέπει να διασχίζει προσεκτικά τις γραμμές του τραμ  και μόνο σε περίπτωση απόλυτης ανάγκης σύμφωνα με τις πινακίδες της ΤΡΑΜ ΑΕ.
ΓΙΑΤΙ;
Από το Rethink Athens έχουν προκύψει ερωτήματα τα οποία πρέπει να απαντηθούν.
•    Γιατί επέλεξαν να παρέμβουν στην Πανεπιστημίου ένα από τους ελάχιστους δρόμους της πόλης που λειτουργεί ομαλά για τα αυτοκίνητα, αλλά προσφέρει ΑΝΕΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΠΕΖΟΥΣ;
•    ΓΙΑΤΙ προχωρούν αυτή την ανάπλαση και κυρίως τον κυκλοφοριακό ανασχεδιασμό πριν:
1.    Ολοκληρωθούν τα έργα του μετρό και κυρίως η γραμμή 4 
2.    Ολοκληρωθεί ο επανασχεδιασμός του σημερινού συστήματος αστικών συγκοινωνιών που θα στηρίζεται στη συνεργασία των μέσων σταθερής τροχιάς και λεωφορείων.
3.    Πριν ωριμάσουν οι επιπτώσεις στην πόλη από τα έργα της περασμένης δεκαετίας που τώρα αρχίζουν να εμφανίζονται καθώς υπάρχει μεγάλη επιβράδυνση λόγω της οικονομικής κρίσης π. χ τώρα γίνονται αισθητά τα αποτελέσματα από την πεζοδρόμηση της Αιόλου.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
•    Θα συμφωνήσω με την πρόταση του κ. Τέτση. Η Πανεπιστημίου να μείνει ως έχει. Το Rethink Athens να ακυρωθεί. Η απειλούμενη ανάπλαση ‘’ ελπίζουμε ότι δεν θα πραγματοποιηθεί …’’ .
•    Επίσης θα πρότεινα στον Δήμαρχο Αθηναίων , όπως και τους άλλους υποψήφιους δημάρχους να κρατήσουν απόσταση από το Rethink Athens.
•    Το κόστος του τμήματος του έργου που προγραμματίζεται υπολογίζεται στα 78 εκ. €. Το συνολικό κόστος του έργου εκτιμάται στα 180 εκ. €.. Θα  μπορούσαν να διοχετευθούν αυτά τα 180 εκατομμύρια € σε έργα πρασίνου , μικρά έργα ολοκλήρωσης του δικτύου των πεζοδρόμων, πλατείες και μικρά πάρκα που θα βελτίωναν την ζωή της γειτονιάς.  Αυτή τη στιγμή μια μεσαία παλαιά πολυκατοικία στο κέντρο της Αθήνας πωλείται από 300.000 έως 700.000€. Με αυτά τα χρήματα μπορούμε να αποσύρουμε  300 πολυκατοικίες που αυτές αντιστοιχούν σε τουλάχιστον 60 στρέμματα ή 12-15 νέες πλατείες στο μέγεθος της πλατείας Εξαρχείων, που αυτές θα ‘’ χρησιμοποιηθούν ως μοχλός ριζικής αναζωογόνησης του κέντρου της πόλης’’ (βλ. Α. Ρωμανός, για το Ελληνικό).

Ν. ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ

Εισήγηση της Έρη Κωνσταντάκου

Με αφορμή τη σχετική συζήτηση για το έργο, δημοσιεύουμε την πολύ ενδιαφέρουσα εισήγηση της ανεξάρτητης Περιφερειακής Συμβούλου Αττικής, αρχιτέκτονος Έρης Κωνσταντάκου, που κατατέθηκε στη σχετική συζήτηση του Περιφερειακού Συμβουλίου Αττικής.
«Ο νέος χαρακτήρας της Πανεπιστημίου μοιάζει να απευθύνεται αποκλειστικά στον περαστικό και στον τουρίστα κι όχι σε αυτούς που κατοικούν κι εργάζονται στο κέντρο», σημειώνει χαρακτηριστικά η Έρη Κωνσταντάκου για να συμπληρώσει πως «θα απορροφηθούν πόροι σε μια ευνοημένη περιοχή, σε σχέση με τις κραυγαλέες ανάγκες των πιο υποβαθμισμένων γειτονικών της».

Ολόκληρη η εισήγηση της Περιεφερειακής Συμβούλου:

Είναι φυσικό να δημιουργούνται αντιδράσεις, όταν η δημόσια διοίκηση νομιμοποιεί την επέμβαση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στον δημόσιο χώρο, αναθέτοντάς της να την υποκαταστήσει στην διεξαγωγή αρχιτεκτονικού διαγωνισμού. Ειδικά όταν ο διαγωνισμός αφορά την ανάπλαση της Πανεπιστημίου. Και είναι επίσης φυσικό, η χορηγία του ιδιώτη αγωνοθέτη -που αφορά το κόστος του διαγωνισμού- να μην εκλαμβάνεται ως οικονομική προσφορά – ευεργεσία, αλλά ως υποστήριξη των συμφερόντων του, όταν υπάρχουν όλες οι ενδείξεις πως το έργο εξυπηρετεί προοπτικά το ίδρυμά του.
Αυτό το γεγονός από μόνο του, είναι μια πολύ κακή αρχή και δεν ευνοεί συνθήκες διαλόγου. Εξ άλλου για να ήταν πραγματικός διάλογος θα έπρεπε να είχε προηγηθεί της προκήρυξης του διαγωνισμού. Και λειτουργεί ενισχυτικά στη διαμάχη που γεννούν οι διαφορετικές ερμηνείες και προτάσεις αντιμετώπισης του πολεοδομικού, κοινωνικού, οικονομικού και πολιτιστικού μαρασμού του κέντρου της Αθήνας , που κλιμακώνονται μαζί με τη συρρίκνωση της δημοκρατίας. Ενώ όλα τα δείγματα γραφής των μνημονιακών κυβερνήσεων, είναι υποστηρικτικά των ιδιωτικών συμφερόντων και απαξιωτικά των δημοσίων, το λιγότερο που θα έπρεπε να κάνει το ΥΠΕΚΑ αν ήθελε να πείσει, ήταν να κρατήσει τα προσχήματα τουλάχιστον και να τηρήσει τους κανόνες διεξαγωγής των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών.
Η πολύπλευρη κρίση της Αθήνας εντάθηκε από την ύφεση και τις πολιτικές λιτότητας, αλλά έχει ξεκινήσει πολύ νωρίτερα σαν αποτέλεσμα συγκεκριμένων πολιτικών. Η πολυλειτουργικότητα του κέντρου που καταργήθηκε με την απομάκρυνση της κατοικίας, της μικρής μεταποιητικής παραγωγής και των δημόσιων υπηρεσιών και η διαμόρφωσή του σε ζώνη εμπορίου και αναψυχής, το απονεύρωνε σταδιακά μέχρι να του δώσει το τελικό κτύπημα με την οικονομική κρίση που έβαλε λουκέτο στο μεγαλύτερο μέρος του.
Ενθαρρύνθηκε μόνο η βιομηχανία της διασκέδασης εις βάρος των παραδοσιακών κλάδων που καταστράφηκαν και τώρα που και η εμπορική ζήτηση αλλά και οι θαμώνες των χώρων διασκέδασης μειώθηκαν, το κέντρο έμεινε ρημαγμένος χώρος όπου προσπαθούν να βρουν καταφύγιο, η ακραία φτώχια κι η εγκατάλειψη των αστέγων, των μεταναστών, των εξαρτημένων, που αυξάνουν ως παράγωγα των πολιτικών που αδιαφορούν για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και συρρικνώνουν το κράτος πρόνοιας. Και σε μια παράλογη πλήρη αντιστροφή, από αποτέλεσμα μετατρέπονται σε αιτία του προβλήματος. Αυτός ο εξ επί τούτου αποπροσανατολισμός, δίνει και το άλλοθι στον ολοένα αυξανόμενο ρατσισμό.
Μη μπορώντας ή μη θέλοντας να αντιμετωπίσει τις αιτίες που μεταλλάσσουν ολοένα μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων σε παιδιά ενός κατώτερου θεού, το κράτος έχει επιδοθεί στο κυνηγητό τους, ενώ τις μαφίες που τους εκμεταλλεύονται τις αφήνει να λειτουργούν ανενόχλητες.
Μέσα σε αυτό το αφήγημα- περιγραφή, οι εισηγητές ενός τόσο καθοριστικού για την πόλη εγχειρήματος πρέπει τώρα με δικά τους λόγια να πουν και να αποδείξουν πως δεν είναι ένα έργο βιτρίνας, πως δεν επιχειρούν να βάλουν τα προβλήματα κάτω από το χαλί αλλά να τα αντιμετωπίσουν. Πράγμα δύσκολο αφού πρέπει να απαντήσουν στο πως η κοινωνία θα τροφοδοτήσει τις φλέβες του νέου κέντρου όταν η ίδια αιμορραγεί και δεν μπορεί να επιβιώσει. Με το ίδιο μοντέλο ανάπτυξης που το μετέτρεψε σε τόπο μόνο κατανάλωσης, γεμίζοντάς το τραπεζοκαθίσματα, έχει ελπίδες αυτή η ανάπλαση να επιτύχει; Άραγε αυτό είναι που θέλουμε για την Πανεπιστημίου; Κι αν λάβουμε υπόψη την πλήρη απουσία άλλων αναπλάσεων σε κλίμακα γειτονιάς και το χάσμα των χωρικών ανισοτήτων που μεγαλώνει, μήπως αντί για την αναζωογόνηση, οδηγήσει σε μεγαλύτερη ερημοποίηση; Κι αν περιπτωσιακά ευδοκιμήσει επειδή θα δοθεί ως φιλέτο σε μεγαλοεπενδυτές, χωρίς την αντοχή και την ποιότητα που θα έδινε στο κέντρο η πολυλειτουργικότητα, ποιος και πόσο θα ωφεληθεί σε βάθος χρόνου;
Ο νέος χαρακτήρας της Πανεπιστημίου μοιάζει να απευθύνεται αποκλειστικά στον περαστικό και στον τουρίστα κι όχι σε αυτούς που κατοικούν κι εργάζονται στο κέντρο. Είναι ενδεικτικός μιας μεταστροφής στην αντιμετώπιση των αστικών προβλημάτων όπου η προτεραιότητα δεν δίνεται πλέον στην κοινωνική χρησιμότητα για όσο το δυνατόν περισσότερους πολίτες. Και μη γελιόμαστε από την αναφορά στον περιορισμό των ΙΧ , και την απόδοση του χώρου σε πεζούς και ποδηλάτες, που γενικότερα είναι πάγια αιτήματα μιας προοδευτικής αντίληψης για την πόλη, γιατί το συγκεκριμένο ζήτημα είναι πολύ ευρύτερο και τα ξεπερνά. Στην συγκεκριμένη περίπτωση η κοινωνική χρησιμότητα έχει πολλές παραμέτρους με τις οποίες θα κριθεί.
Το γεγονός πως θα απορροφηθούν πόροι σε μια ευνοημένη περιοχή, σε σχέση με τις κραυγαλέες ανάγκες των πιο υποβαθμισμένων γειτονικών της, παρεμβαίνοντας με fast track κι ανορθόδοξο τρόπο, γεννάει υπόνοιες πως στόχος είναι μόνο οι υπεραξίες και τα οφέλη που θα καρπωθούν οι συγκεκριμένοι επενδυτές με επιπλέον κόστος κι επιδείνωση για την πλειοψηφία που μαστίζεται από την κρίση.
Διαφορετικά, για ένα έργο κλίμακας όπως αυτό, σε οικονομική συγκυρία όπως η παρούσα, δεν δικαιολογείται η σπουδή με την οποία ελήφθησαν αποφάσεις χωρίς δημόσια διαβούλευση, για να υποστηριχθούν εκ των υστέρων με τις προαπαιτούμενες μελέτες. Δεν δικαιολογείται πριν την εκπόνησή τους, η δημιουργία τετελεσμένων και ο επικοινωνιακός βομβαρδισμός , η καλλιέργεια μύθων για τη νέα συλλογική μας ταυτότητα. Δεν δικαιολογείται η αγνόηση των ενστάσεων της επιστημονικής κοινότητας και των απόψεων για την ανατροπή που θα υποστεί η ιστορική ταυτότητα του κέντρου, οι ιστορικές καταβολές της λειτουργίας και ο συμβολισμός της Πανεπιστημίου ως λεωφόρου. Που λόγω του επαρκέστατου φάρδους της, η διεύρυνση των πεζοδρομίων της, η φύτευση και η δημιουργία ποδηλατόδρομου μπορούν να υλοποιηθούν στα πλαίσια μιας ανάπλασης που θα της επέτρεπε όμως να διατηρήσει και τον χαρακτήρα της.
Επίσης δεν δικαιολογείται το γεγονός πως η ανάπλαση αυτή δεν συνοδεύεται από προτάσεις και μέτρα απάλυνσης των αρνητικών συνεπειών που αφορούν την άνοδο των τιμών, τον αποκλεισμό χρήσεων, την εκδίωξη των χαμηλότερων εισοδηματικά στρωμάτων. Εκτός κι αν δεν λαμβάνονται υπόψη ως αρνητικές συνέπειες, δηλαδή είναι στόχος του σχεδιασμού η δοκιμασμένη και πετυχημένη συνταγή της αλλαγής της κοινωνικής σύνθεσης του πληθυσμού. Δηλαδή αν κρίθηκε πως έφτασε η στιγμή να τελειώνουμε μια για πάντα με τη λαϊκή ιστορικότητα του κέντρου, πως έφτασε η στιγμή του «εξευγενισμού» του και πρέπει να εξαφανισθούν όλα τα ίχνη των λαϊκών τάξεων.

Πολύ πριν από την κρίση παρακολουθούσαμε την συστηματική και σταδιακή απαξίωση του κέντρου, του δημόσιου χώρου, της δημόσιας παιδείας, της υγείας κοκ. Για να φτάσει η στιγμή να αλωθούν αναίμακτα και συνοδεία νανουριστικών ασμάτων. Αυτό δεν πρέπει να το επιτρέψουμε.

Ξεσηκωθείτε..!

Με αφορμή την επέτειο της 25ης Μαρτίου...

Γιάννης Σταύρου, Ακρόπολη 05.45, λάδι σε καμβά

Διονύσιος Σολωμός

Οι σφαγμένοι της Ελλάδας

«Ἀπὸ τοὺς φοβεροὺς γκρεμνούς, τὶς χαμηλὲς κοιλάδες καὶ τὰ ψηλὰ βουνά, ἀπὸ τὴν ἐρημιὰ τῶν ποταμῶν καὶ τῆς θάλασσας, ἀπὸ τοὺς δρόμους, τὶς σπηλιές, τὰ πηγάδια, ἀκόμη καὶ μέσα ἀπὸ τὰ ζεστὰ κρεβάτια, σηκωθεῖτε, ὦ σφαγμένοι τῆς Ἑλλάδας, καὶ προσευχηθεῖτε!».

Αὐτὰ εἶπε ἡ βαθειὰ φωνή, ἐξακοντισμένη πρὸς τὸ χῶρο τοῦ ὀνείρου, καὶ ἡ ψυχὴ ἦταν ὅλη ὄργανο πνευματικό, ἕτοιμη νὰ δεχτεῖ γρήγορα τὸ κοντινὸ καὶ τὸ μακρινό, τὸ φωτεινὸ καὶ τὸ σκοτεινό, τὸ ἀνθρώπινο καὶ τὸ θεῖο. Καὶ τὸ ὄνειρο, ἀπαντώντας μὲ θαυμαστὴ ταχύτητα, ἔδωσε πίσω ὅλα τὰ πνεύματα ποὺ εἶχαν προσκαλεστεῖ καὶ τὰ ἔσπρωξε ἀμέτρητα καὶ σφιγμένα τὸ ἕνα στὸ ἄλλο, σ᾿ ἕνα διάστημα χωρὶς ὅρια, ποὺ ἔμοιαζε ὠκεανὸς χωρὶς στεριὲς καὶ νησιά, ἢ σὰν οὐρανὸς χωρὶς ἄστρα.

Ἐμπρὸς στὰ μάτια μου τὰ δακρυσμένα καὶ ἔκπληκτα, ὅλοι μουρμούριζαν καὶ ἔτρεμαν ὅπως τὰ ἀναρίθμητα φύλλα ἑνὸς πελώριου δέντρου ποὺ τὸ δονεῖ ὁ ἀέρας. Τὰ φύλλα ποὺ τὸ φθινόπωρο τὰ παίρνει ἀπὸ τὰ δέντρα καὶ τὰ στρώνει στὴ γῆ, ἦταν τίποτα ἐμπρὸς σ᾿ αὐτὸ τὸ πλῆθος. Ὅλοι εἶχαν τὸ χέρι στὴν καρδιὰ σὰν ἀπὸ ἀπέραντο πόνο, καὶ προσεύχονταν ὁμόφωνα. Ἡ προσευχὴ ἦταν θερμὴ καὶ βαθειά, ἀλλὰ οἱ φωνὲς ἀδύνατες καὶ χωρὶς ἦχο, ὅπως αὐτὲς ποὺ βγάζομε στὸν ὕπνο μας τὸν τρομαγμένο. Ξαφνικὰ ξέσπασε ἀπὸ ὅλους ἕνας ἀνεμοστρόβιλος ἀπὸ φωνές, πάμπολλες ὅπως ἡ ἄμμος ποὺ στροβιλίζεται ἀπὸ μανιασμένο ἄνεμο. Ὡστόσο μία χαρὰ φανερωνόταν μέσα στὸν ἔρημο αἰθέρα. Μιὰ μαυροφόρα γυναῖκα στάθηκε ψηλά, καὶ ἡ ἀγκαλιὰ ποὺ ἄνοιξε πρὸς ὅλους, κοιτάζοντας ὅλους, ἦταν φανερὰ ἐκείνη ποὺ ἔσφιξε μητρικὰ τὸν Σωτῆρα.

Μετάφραση, Από τα «Ποιήματα και Πεζά».
Επιμέλεια-Εισαγωγή: Στυλιανός Αλεξίου. Εκδ. Στιγμή, Αθήνα 1994.

___________________________________________

Αναδημοσίευση από το ιστολόγιο http://yannisstavrou.blogspot.com

Διαφθορά και Διεφθαρμένοι, παρουσίαση του βιβλίου του Δ. Σουλιώτη, 26/3/14

Πρόσκληση

Οι εκδόσεις Αρμός σας προσκαλούν στην παρουσίαση 
του νέου βιβλιου του Δημήτριου Σουλιώτη

ΔΙΑΦΘΟΡΑ ΚΑΙ ΔΙΕΦΘΑΡΜΕΝΟΙ

Θα μιλήσουν
Μποτόπουλος Κων/νος, Πρόεδρος Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς
π. Φιλόθεος Φάρος, συγγραφέας
Αναγνωστόπουλος Νίκος, δικηγόρος
και ο συγγραφέας του βιβλίου

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί
στην Αίθουσα Λόγου της Στοάς του Βιβλίου (Πεσμαζόγλου 5, Αθήνα)
την Τετάρτη 26/3/14 και ώρα 20:00

Άπαντα του Ερρίκου Ίψεν - Παρουσίαση στις 31 Μαρτίου

Με αφορμή τα 50 χρόνια ζωντανής παρουσίας στα ελληνικά γράμματα των εκδόσεων Gutenberg εκδίδονται τα Άπαντα του Ερρίκου Ίψεν..!

Οι εκδόσεις Gutenberg σας προσκαλούν 
την Δευτέρα 31 Μαρτίου, ώρα 18.30, 
στην Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία  
(Πανεπιστημίου 22), 
για την παρουσίαση της σειράς 
ΑΠΑΝΤΑ ΕΡΡΙΚΟΥ ΙΨΕΝ 
και των πρώτων τόμων της:

Ο αρχιμάστορας Σόλνες
Ο μικρός Έγιολφ
Ιωάννης Γαβριήλ Μπόρκμαν
Όταν ξυπνήσουμε εμείς οι νεκροί

Θα μιλήσουν οι:
Ήρκος Αποστολίδης, συγγραφέας - ιστορικός
Κώστας Γεωργουσόπουλος, θεατρικός κριτικός
Σπύρος Ευαγγελάτος, ακαδημαϊκός - σκηνοθέτης
Γιώργος Κιμούλης, ηθοποιός - σκηνοθέτης
Θεοδόσης Παπαδημητρόπουλος, ηθοποιός - μεταφραστής

Πρόσκληση

Σπύρος Κουτρούλης: Το ξερίζωμα του Ανθρώπου

Σπύρος Κουτρούλης: Το ξερίζωμα του Ανθρώπου, Η κρίση της νεωτερικότητας, οι ιδεολογίες και οι στοχαστές
Εναλλακτικές Εκδόσεις 2014
Σειρά: Δοκίμιο 24
Σελ. 280
Τιμή: 18 ευρώ

Ο ξεριζωμός και η αποξένωση του ανθρώπου δεν αναφέρεται μόνο στην καταπίεση που υφίσταται ο άνθρωπος ως μέλος ενός έθνους, που είτε έχει απολέσει την αυτονομία και την ανεξαρτησία του είτε γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης με στόχο την πλήρη εξαφάνιση του, αλλά και στο γεγονός ότι, ως ύπαρξη που ζει και συγκροτείται στον σύγχρονο κόσμο είναι «πεταγμένος», ξεριζωμένος και ανέστιος. Η αποξένωση περιγράφει ένα γεγονός θεμελιώδες, μια συνθήκη συντακτική για την νεωτερική κοινωνία όπου ο άνθρωπος χάνει την μικρή του πατρίδα, από όπου προέρχεται, όσο και την πατρίδα-κόσμο.

Η εσχατολογική αντίληψη της ιστορίας ισχυρίζεται ότι γνωρίζει το τέλος της ιστορίας, κατά το οποίο ο χρόνος ουσιαστικά σταματά και τα γεγονότα που ακολουθούν με όρους ιστορικούς είναι ασήμαντα. Όμως δεν αρκείται σε αυτό. Το τέλος ταυτίζεται με την κυριαρχία πλανητικά ενός συγκεκριμένου προτύπου είτε αυτό είναι το «πνεύμα», ή η «αταξική κοινωνία», ή ο «δημοκρατικός καπιταλισμός». Προφανώς, όποιος ισχυρίζεται ότι επέτυχε κάτι τέτοιο διατυπώνει συγχρόνως μια απαίτηση για παγκόσμια κυριαρχία. Γιʼ αυτό τις ιστορικές τελεολογίες τις επικαλούνται δυνάμεις, που θρέφουν φιλοδοξίες παγκόσμιας κυριαρχίας. Ενώ αντίθετα οι υπάρξεις μικρότερου μεγέθους που αγωνίζονται σκληρά να επιβιώσουν απέναντι σε δυνάμεις που συχνά τις ξεπερνούν ταυτίζονται περισσότερο με την τραγική αντίληψη της ιστορίας, η οποία περιγράφει με ακρίβεια την κατάσταση τους: η ζωή είναι ένας διαρκής αγώνας και το τέλος δεν είναι ποτέ προδιαγεγραμμένο.

Η νεωτερικότητα και ο στοχασμός είναι μια ανοιχτή πολύπλοκη σχέση, μια διαδικασία διαρκώς ασυμπλήρωτη, ακριβώς διότι ο άνθρωπος έχει μεν κάποια στοιχεία, που δεν αλλοιώνονται από τον χρόνο όπως η επιθυμία για ισχύ και αυτοσυντήρηση, αλλά συγχρόνως είναι μια αινιγματική και απρόβλεπτη ύπαρξη, φωτεινή και σκοτεινή, ενθαδική και ανοίκεια, λογική και παιγνιώδης, δημιουργός γεγονότων και συμβάντων που άλλοτε τα προβλέπουμε και άλλοτε μας εκπλήσσουν θετικά ή και αρνητικά.

* Ο Σπύρος Κουτρούλης γεννήθηκε το 1963 στο Δερβένι Κορινθίας, σπούδασε Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ζει και εργάζεται στην Αθήνα στον τραπεζικό χώρο.
Είναι συγγραφέας των βιβλίων: Ο Θεός- χορευτής: Περιπλάνηση στον λόγο του Φ. Νίτσε (εκδόσεις Παπαζήση, 1994), Εθνισμός και κοινοτισμός (Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2004), Ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας: Αισθητική και Ιδεολογίες του Νέου Ελληνισμού (Εναλλακτικές Εκδόσεις, 2010).
Συμμετείχε στην συντακτική επιτροπή του περιοδικού Νέα Κοινωνιολογία, όπου δημοσίευσε πλήθος μελετών και έλαβε συνεντεύξεις από τον Μιχάλη Ράπτη (τ. 20) και τον Παναγιώτη Κονδύλη (τ. 25).

Η Ελληνική γλώσσα είναι ενιαία και ουσιαστικά αδιαίρετη χρονικά

«Από την εποχή που μίλησε ο Όμηρος ως τα σήμερα, μιλούμε, ανασαίνουμε και τραγουδούμε με την ίδια γλώσσα». Γιώργος Σεφέρης

Ποια Ελληνική λέξη είναι αρχαία και ποια νέα; Γιατί μια Ομηρική λέξη μας φαίνεται δύσκολη και ακαταλαβίστικη;
Οι Έλληνες σήμερα ασχέτως μορφώσεως μιλάμε ομηρικά, αλλά δεν το ξέρομε επειδή αγνοούμε την έννοια των λέξεων που χρησιμοποιούμε.
Για του λόγου το αληθές θα αναφέρομε μερικά παραδείγματα για να δούμε ότι η Ομηρική γλώσσα όχι μόνο δεν είναι νεκρή, αλλά είναι ολοζώντανη.

Αυδή είναι η φωνή. Σήμερα χρησιμοποιούμε το επίθετο άναυδος.

Αλέξω στην εποχή του Ομήρου σημαίνει εμποδίζω, αποτρέπω. Τώρα χρησιμοποιούμε τις λέξεις αλεξίπτωτο, αλεξίσφαιρο, αλεξικέραυνο αλεξήλιο Αλέξανδρος (αυτός που αποκρούει τους άνδρες) κ.λπ.

Με το επίρρημα τήλε στον Όμηρο εννοούσαν μακριά, εμείς χρησιμοποιούμε τις λέξεις τηλέφωνο, τηλεόραση, τηλεπικοινωνία, τηλεβόλο, τηλεπάθεια κ.λπ.

Λάας ή λας έλεγαν την πέτρα. Εμείς λέμε λατομείο, λαξεύω.

Πέδον στον Όμηρο σημαίνει έδαφος, τώρα λέμε στρατόπεδο, πεδινός.

Το κρεβάτι λέγεται λέχος, εμείς αποκαλούμε λεχώνα τη γυναίκα που μόλις γέννησε και μένει στο κρεβάτι.

Πόρο έλεγαν τη διάβαση, το πέρασμα, σήμερα χρησιμοποιούμε τη λέξη πορεία. Επίσης αποκαλούμε εύπορο κάποιον που έχει χρήματα, γιατί έχει εύκολες διαβάσεις, μπορεί δηλαδή να περάσει όπου θέλει, και άπορο αυτόν που δεν έχει πόρους, το φτωχό.

Φρην είναι η λογική. Από αυτή τη λέξη προέρχονται το φρενοκομείο, ο φρενοβλαβής, ο εξωφρενικός, ο άφρων κ.λπ.

Δόρπος, λεγόταν το δείπνο, σήμερα η λέξη είναι επιδόρπιο.

Λώπος είναι στον Όμηρο το ένδυμα. Τώρα αυτόν που μας έκλεψε (μας έγδυσε το σπίτι) το λέμε λωποδύτη.

Ύλη ονόμαζαν ένα τόπο με δένδρα, εμείς λέμε υλοτόμος.

Άρουρα ήταν το χωράφι, όλοι ξέρουμε τον αρουραίο.

Το θυμό τον αποκαλούσαν χόλο. Από τη λέξη αυτή πήρε το όνομα της η χολή, με την έννοια της πίκρας. Λέμε επίσης αυτός είναι χολωμένος.

Νόστος σημαίνει επιστροφή στην πατρίδα. Η λέξη παρέμεινε ως παλινόστηση ή νοσταλγία.

Άλγος στον Όμηρο είναι ο σωματικός πόνος, από αυτό προέρχεται το αναλγητικό.

Το βάρος το αποκαλούσαν άχθος, σήμερα λέμε αχθοφόρος.

Ο ρύπος, δηλαδή η ακαθαρσία, εξακολουθεί και λέγεται έτσι – ρύπανση.

Από τη λέξη αιδώς (ντροπή) προήλθε ο αναιδής.

Πέδη, σημαίνει δέσιμο και τώρα λέμε πέδιλο. Επίσης χρησιμοποιούμε τη λέξη χειροπέδες.

Από το φάος, το φως προέρχεται η φράση «φαεινές ιδέες».

Άγχω, σημαίνει σφίγγω το λαιμό, σήμερα λέμε αγχόνη. Επίσης άγχος είναι η αγωνία από κάποιο σφίξιμο ή από πίεση.

Βρύχια στον Όμηρο είναι τα βαθιά νερά, εξού και τo υποβρύχιο.

Φερνή έλεγαν την προίκα. Από εκεί επικράτησε την καλά προικισμένη να τη λέμε «πολύφερνη νύφη».

Το γεύμα στο οποίο ο κάθε παρευρισκόμενος έφερνε μαζί του το φαγητό του λεγόταν έρανος. Η λέξη παρέμεινε, με τη διαφορά ότι σήμερα δεν συνεισφέρουμε φαγητό, αλλά χρήματα.

Υπάρχουν λέξεις, από τα χρόνια του Ομήρου, που ενώ η πρώτη τους μορφή μεταβλήθηκε – η χειρ έγινε χέρι, το ύδωρ νερό, η ναυς έγινε πλοίο, στη σύνθεση διατηρήθηκε η πρώτη μορφή της λέξεως.

Από τη λέξη χειρ έχομε: χειρουργός, χειριστής, χειροτονία, χειραφέτηση, χειρονομία, χειροδικώ κ.τ.λ.

Από το ύδωρ έχομε τις λέξεις: ύδρευση, υδραγωγείο, υδραυλικός, υδροφόρος, υδρογόνο, υδροκέφαλος, αφυδάτωση, ενυδρείο, κ.τ.λ.

Από τη λέξη ναυς έχομε: ναυπηγός, ναύαρχος, ναυμαχία, ναυτικός, ναυαγός, ναυτιλία, ναύσταθμος, ναυτοδικείο, ναυαγοσώστης, ναυτία, κ.τ.λ.

Δεν υπάρχουν αρχαίες και νέες Ελληνικές λέξεις, αλλά μόνο Ελληνικές. Η Ελληνική γλώσσα είναι ενιαία και ουσιαστικά αδιαίρετη χρονικά.

Πηγές: Απολλώνιου Σοφιστού Λεξικόν κατά στοιχείον Ιλιάδος και Οδύσσειας Εκδόσεις Ηλιοδρόμιο.