Οι Ισπανοί για την Ελλάδα...

Εμείς τί κάνουμε;

Με αφορμή την κατάργηση του μαθήματος της Ελληνικής γλώσσας στα ισπανικά σχολεία. Προς όλους τους δασκάλους...

Αρχαία Ελληνικά...

Οι Αγγλοι μαθαίνουν αρχαία ελληνικά… για να βελτιώσουν τη γλώσσα τους!

Την ώρα που βουλευτές του ελληνικού κοινοβουλίου προτείνουν τη μείωση των ωρών διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών στα λύκεια της χώρας, Αγγλοι μαθητές του δημοτικού μαθαίνουν τη «νεκρή» γλώσσα των προγόνων μας προκειμένου να βελτιώσουν τα αγγλικά τους! Οι Βρετανοί πιτσιρικάδες συμμετέχουν στο πρωτοποριακό εκπαιδευτικό πρόγραμμα του οργανισμού Iris Project, που έχει ως στόχο τη γνωριμία των παιδιών με τη γλώσσα αλλά και τον πολιτισμό της ελληνικής και ρωμαϊκής αρχαιότητας.

Το Iris Project ξεκίνησε πριν από επτά χρόνια και αρχικά δεν είχε καμία σχέση με τα αρχαία ελληνικά. Επικεφαλής ήταν η ερευνήτρια του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης δρα Λόρνα Ρόμπινσον, που ήθελε να φέρει σε επαφή τους νέους της χώρας της με τα θεμέλια του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού. Το πρόγραμμα περιοριζόταν στην έκδοση του ομώνυμου περιοδικού που μοιραζόταν δωρεάν σε σχολεία και είχε ως αντικείμενο την εκμάθηση των λατινικών. Το περιοδικό είχε σημαντική απήχηση και έτσι η δρ Ρόμπινσον και η ομάδα της αποφάσισαν να επεκτείνουν το πρόγραμμα με δωρεάν μαθήματα λατινικών σε σχολεία του Λονδίνου και της Οξφόρδης. Η επικεφαλής του προγράμματος Λόρνα Ρόμπινσον με μαθητές κατά τη διάρκεια σχολικής εκδήλωσης.

Ωστόσο, η Βρετανίδα δεν περιορίστηκε στα λατινικά, καθώς το μεγάλο της όνειρο ήταν να γνωρίσει στα παιδιά τη γλώσσα και το πνεύμα του Αριστοτέλη, του Αρχιμήδη, του Σωκράτη, του Σοφοκλή. Ετσι, από το 2010 οι εθελοντές καθηγητές του Iris Project ξεκίνησαν να παραδίδουν -πάντα δωρεάν- μαθήματα αρχαίων ελληνικών σε μαθητές δημόσιων σχολείων. Παρότι η διδασκαλία μιας τέτοιας γλώσσας σε μικρά παιδιά φαντάζει δύσκολη, η προσπάθεια στέφθηκε με επιτυχία, καθώς οι καθηγητές προσάρμοσαν τη διδακτική διαδικασία στην ηλικία των μαθητών τους και την εμπλούτισαν με παιχνίδια, θέατρο και άλλες δραστηριότητες, πάντα με βάση τα αρχαία ελληνικά. Εκτοτε το πετυχημένο πρόγραμμα συνεχίζεται αδιάλειπτα και τον προσεχή Οκτώβριο οι Βρετανοί ελληνομαθείς καθηγητές θα μπουν ξανά στις τάξεις για να διδάξουν.

Ομως, για ποιο λόγο πρέπει ένα παιδί από τη Βρετανία να μάθει ελληνικά, και μάλιστα αρχαία; «Είναι μια υπέροχη γλώσσα, γεμάτη από όμορφα λόγια και συναρπαστικές ιδέες. Τα έργα στην αρχαία Ελλάδα έχουν διαμορφώσει τη μελέτη των μαθηματικών, της επιστήμης και του πολιτισμού για αιώνες. Τα παιδιά θα το απολαύσουν και θα επωφεληθούν από τις πάμπολλες χρήσεις και εφαρμογές των ελληνικών στη ζωή μας. Δομή, τρόπος σκέψης, λύση προβλημάτων, κατανόηση εννοιών, φαντασία, ετυμολογία, ορθογραφία, παραγωγή νέων λέξεων. Σίγουρα λοιπόν όλη αυτή η μεθοδολογία σκέψης βοηθά με τα αγγλικά και τη δομή τους» απαντά η δρ Ρόμπινσον και προσθέτει: «Επίσης, θα συνδεθούν με άλλες πτυχές του σχολικού προγράμματος, από την ιστορία και τη γεωγραφία, μέσω της επιστήμης, των μαθηματικών, του θεάτρου, της τέχνης και του αθλητισμού. Ολα αυτά ήταν συνυφασμένα μέσα στην ελληνική παιδεία δημιουργώντας ολοκληρωμένους ανθρώπους».

«Μαγική» εμπειρία!

Το πιο απτό όφελος των παιδιών από την επαφή τους με τα αρχαία σχετίζεται με την ετυμολογία των χιλιάδων σύγχρονων αγγλικών λέξεων που χρησιμοποιούνται τόσο στην καθομιλουμένη όσο και στην επιστημονική ορολογία. «Δεν ήξερα ότι μερικές λέξεις προήλθαν από τα ελληνικά, νόμιζα ότι φτιάχτηκαν από το πουθενά» λέει χαρακτηριστικά ο 10χρονος Πάτρικ!

«Τα παιδιά συνειδητοποιούν ότι υπάρχουν πολύ δυνατοί δεσμοί ανάμεσα στα αρχαία ελληνικά και τα αγγλικά. Αυτό κάνει τα αρχαία να δείχνουν πολύ πιο πραγματικά και χειροπιαστά» σημειώνει από την πλευρά της η καθηγήτρια Ανίκα Χορν, που διδάσκει σε σχολείο της Οξφόρδης.

Ομως υπάρχει και κάτι άλλο που συναρπάζει τους μικρούς μαθητές: το ελληνικό αλφάβητο. «Είναι σχεδόν μαγικό για τα παιδιά να μαθαίνουν μια γλώσσα με διαφορετικά σύμβολα. Τους αρέσει να λύνουν παζλ και είναι σαν να αποκωδικοποιούν ένα κρυφό μήνυμα» εξηγεί η κυρία Χορν. Απόδειξη είναι τα λόγια της δεκάχρονης Γκρέις, που ύστερα από μόλις δύο μαθήματα βρίσκει τα αρχαία ελληνικά εξαιρετικά ενδιαφέροντα: «Είναι ωραία. Μπορεί να είναι μπερδεμένα και η αλφάβητος να είναι δύσκολη, αλλά μπορούμε να τα μάθουμε».

Γ.Μ. ΒΙΖΥΗΝΟΣ: ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ

Γ.Μ. ΒΙΖΥΗΝΟΣ: ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ (ΒΙΒΛΙΟΔΕΤΗΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ)

ΚΡΙΤΙΚΗ - ΑΞΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ, ΜΕ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟ, ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΟ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟ, ΑΠΟ ΤΟΥΣ: ΗΡΚΟ ΚΑΙ ΣΤΑΝΤΗ Ρ. ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗ

 
«ΠΟΙΟΣ ΗΤΟΝ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΙΖΥΗΝΟΣ»:

Δεν υπάρχει τεχνίτης του λόγου στην Ελλάδα του 20ού αιώνα, που να μην κουβαλάη μέσα του, έστω κι ανομολόγητα, το Βιζυηνό. Μόρφωσε όλες τις ευαίσθητες συνειδήσεις, κι όμως ίχνος άμεσης επίδρασής του δε βρίσκεται σε κανένα ποίημα ή πεζό νεοελληνικό. Διαπέρασε τους πάντες, αλλά σε λιβάδι από κείνον πατημένο, κανείς δε διανοήθηκε να ξανασπείρη.

Η αναγνώριση ήρθε πρόωρα, κι όχι όπου θάπρεπε. Τις ποιητικές δάφνες που διεκδίκησε, μαθητής ακόμα, του τις δώσαν αφειδώς, τιμώντας τον γι' ανάξια πρωτόλειά του. Μα σαν επέστρεψε, με λαμπρά εφόδια σπουδών, και δημοσιεύτηκαν τα πεζά του, ο πνευματικός εσμός των Αθηνών, τόσο ενθουσιώδης στην αρχή με τον ικανό στιχοπλόκο, άλλαξε στάση ενωχλημένος απ' τον έκδηλο φαναριωτισμό, τις μικροματαιοδοξίες του, τον παρασιτισμό του στα ψηλά σαλόνια, τις παράξενες συμπεριφορές του φτωχόπαιδου που γύρισε ντυμένο κατά τα ευρωπαϊκά, κι ούτε τις γνώσεις του τις επιστημονικές του αναγνώρισε, ούτε το σπάνιο τάλαντο. Τον αντιμετώπισαν με χλεύη και πικρόχολα σχόλια. Δίχως στόφα αγωνιστή, ούτε ισχυρός τόσο ώστε ν' αδιαφορούσε, δεν καλοκατάφερνε μετά την απώλεια του μεγάλου χορηγού του ούτε τα προς το ζην να βγάζη καλά-καλά, αναλωνόμενος, μιάν οκταετία όλη-όλη που 'ζησε στην Αθήνα, σε συγγραφές διδακτικών εγχειριδίων, μεταφράσεις ξένων μεσαιωνικών παραλογών, λημματογραφία σε λεξικά, λιγοστά άρθρα και περισσότερα ποιήματα...
Πολλά ειπώθηκαν από περινούστατους κριτικούς πως αν είχε ζήσει θα είχε ολοκληρώσει... Άλλοι απάντησαν πως αυτό ήταν: εκρηξιγενής, που ό,τι είχε να δώση τόδωσε και τίποτε δε θάβγαινε με τα χρόνια... Αλλά πότε οι εικοτολογίες ωφέλησαν την Έρευνα;.. (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ από τον Στάντη Ρ. Αποστολίδη
ΠΟΙΟΣ ΗΤΟΝ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΙΖΥΗΝΟΣ
ΤΟ ΕΡΓΟ - ΟΥΤΕ ΛΕΓΕΙ ΟΥΤΕ ΚΡΥΠΤΕΙ ΑΛΛΑ ΣΗΜΑΙΝΕΙ
Πρώτο επίπεδο: Ηθογραφία (εθνική ταυτότητα - Λαογραφία - Ρεαλισμός)
Δεύτερο επίπεδο: Αναίρεση του Ρεαλισμού - Αναζήτηση της Αλήθειας
Τρίτο επίπεδο: Βαθύτερη κριτική και προβληματισμός
ΕΚΔΟΤΙΚΑ
Κριτική έκδοση - φιλολογικές παράμετροι
Αξιολόγηση και κατάταξη των διηγημάτων
Τρεις άξονες σχολιασμού: Ιστορία - Γλώσσα, Αισθητική αποτίμηση
Προγενέστερη Έρευνα και αναίρεση ερμηνευτικών ιδεοληψιών
Βιβλιογραφία, Παραρτήματα, Δέντρο, Χάρτες, Γλωσσάριο
Οι εκδότες ευχαριστούν
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Εκδόσεις Βιζυηνού - Γενική βιβλιογραφία - Εγκυκλοπαιδικά - λεξικογραφικά έργα κ.ά.
Συντομογραφίες
ΚΡΙΤΙΚΟ ΥΠΟΜΝΗΜΑ
ΤΑ ΕΠΙΛΕΚΤΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ
Προλογικό σημείωμα στο αμάρτημα της μητρός μου
Το αμάρτημα της μητρός μου
Παράρτημα Ι: Χρονολογικά
Παράρτημα ΙΙ: Σκηνοθεσία του Βιζυηνού
Προλογικό σημείωμα στο μόνον της ζωής του ταξίδιον
Το μόνον της ζωής του ταξίδιον
Προλογικό σημείωμα στο Ποίος ήτον ο φονεύς του αδελφού μου
Ποίος ήτον ο φονεύς του αδελφού μου
Παράρτημα III: Νεότουρκοι και Βιζυηνός
Παράρτημα IV: Ωρυόμενοι δερβίσηδες
Προλογικό σημείωμα στον Μοσκόβ-Σελίμ
Μοσκόβ-Σελίμ
ΤΑ ΑΔΥΝΑΜΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ
Προλογικό σημείωμα στο Αι συνέπειαι της παλαιάς ιστορίας
Αι συνέπειαι της παλαιάς ιστορίας
Παράρτημα V: Ρομαντικές καταβολές των "Συνεπειών"
Παράρτημα VI: Θέσεις Lotze περί ψυχής
Προλογικό σημείωμα στο Μεταξύ Πειραιώς και Νεαπόλεως
Μεταξύ Πειραιώς και Νεαπόλεως
Προλογικό σημείωμα στην Πρωτομαγιά
Πρωτομαγιά
Διατί η μηλιά δεν έγινε μηλέα
Προσθετέα-Διορθωτέα
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Γλωσσάριο
ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΟ ΔΕΝΤΡΟ

Η Ιστορία ως ατραπός διεξόδου σε καιρούς αδιεξόδων

της Μαρίας Ευθυμίου Αναπλ. Καθηγήτρια Ιστορίας,  Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών 
 
Γεννιόμαστε ως Ιστορία: στο κορμί  μας είναι τυπωμένη η βιολογική ιστορία των γενεών που μας γέννησαν?  στην μορφή μας  αποτυπώνονται τα χαρακτηριστικά των συγγενών μας που  έφυγαν  από την ζωή ή και ζουν ακόμα? στις συμπεριφορές μας είναι χαραγμένες -συνιστώντας «χαρακτήρα» και «νοοτροπία»- ατταβιστικές εμπειρίες, αντιδράσεις και στάσεις ζωής των γενεών του παρελθόντος. Γεννιόμαστε εύθραυστα, θνησιγενή όντα, ωστόσο το παρελθόν που εμπεριέχεται μέσα μας μάς συνδέει με τον βαθύ χρόνο και μας εγκαθιστά στην αιωνιότητα. Ζούμε λιγότερο απ’ τον ελέφαντα ή την χελώνα και περισσότερο απ’ την πεταλούδα, το σύντομο, ωστόσο, πετάρισμά μας σ’ αυτήν την ζωή διαφέρει στο είδος μας, γιατί έχουμε συνείδηση των παραμέτρων της και γιατί μπορούμε να την εντάξουμε στον χρόνο. Και ο χρόνος –η συνείδηση του χρόνου, άρα και του θανάτου- είναι αυτό που μας  καθιστά  συνειδητούς μετόχους της Ιστορίας.
Αν στην παιδική μας ηλικία -καθώς δεν έχουμε συναίσθηση του θανάτου-  η αίσθηση του χρόνου και, επομένως, και  της ιστορικότητάς μας είναι χαλαρή? αν στην εφηβεία μας και στην πρώιμη ενηλικίωσή μας ο έρωτας που θα έλθει, απομακρύνοντας την αίσθηση του χρόνου και του θανάτου, μας κάνει να νοιώθουμε αιώνιοι και παντοδύναμοι , το κύλισμα της ζωής, η επαναφορά μας στην κατάσταση του θνητού  και οι συσσωρευμένες εμπειρίες θα μας παράσχουν το συναρπαστικά βαρύ προνόμιο της  συνείδησης της ιστορικότητάς μας. Η συνείδηση αυτή συνδέεται, αφενός, με την συναίσθηση του θανάτου,  τον συσσωρευμένο χρόνο και τις εμπειρίες και ,αφετέρου, με την δυνατότητά μας να παρατηρούμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας ζώντας μέσα στις προσωπικές και τις συλλογικές εμπειρίες, την ίδια ώρα που μπορούμε να αποστασιοποιούμαστε από αυτές.
 Ο χρόνος της ζωής μας έχει, εξάλλου, δουλέψει αδυσώπητα προς όφελος της γνώσης και της αυτογνωσίας:  στην γεωγραφία του κορμιού μας διαβάζουμε ήδη, εκατοστό το εκατοστό, την ιστορία της ζωής μας, τις χαρές και τις λύπες της, τις νίκες και τις ήττες της? στις συμπεριφορές μας καταγράφεται,  λεπτό προς λεπτό, η ιστορία των  συγκρούσεων και των συμπλεύσεων, των αρμονιών και των δυσαρμονιών μας?  στα αισθήματά μας  χαράσσεται ανεξίτηλα η ιστορία των σχέσεών μας, οι μεταμορφώσεις των ερμηνειών μας,  τα ομοιοβαρή ή ετεροβαρή των καρδιοχτυπιών μας? στις μεταλλασσόμενες ιδεολογίες μας αποτυπώνονται οι σταδιακές συνειδητοποιήσεις των συλλογικοτήτων μας και η ιστορία των ανησυχιών μας  για τις ευρύτερες λειτουργίες της προσωπικής και συλλογικής μας ζωής, στο παρόν και μέλλον.
Όλο και περισσότερο προσμετρούμε τον θάνατο. Όλο και περισσότερο αξιολογούμε την ζωή. Όλο και περισσότερο εξοικειωνόμαστε με τον βαθύτερο κώδικα ανάλυσης και κατανόησης του εαυτού μας και του άλλου. Όλο και βαθύτερα βιώνουμε  την Ιστορία.
Γιατί Ζωή και Ιστορία ταυτίζονται. Στην σύμπλευση αυτή, η μελέτη της Ιστορίας και ο στοχασμός πάνω στην Ιστορία μόνον ως προνόμιο και ευεργεσία μπορούν να θεωρηθούν, μιας και ο έλεγχος του εαυτού μας και της κοινωνίας μας, εξοικειώνοντάς μας με το μεγαλύτερο εργαλείο της Ιστορίας, την παρατήρηση, μας προσφέρει το όργανο προσέγγισης της ζωής των άλλων ανθρώπων τόσο στην συγχρονία, όσο και στην διαχρονία. Τούτο οξύνει τον στοχασμό μας για τις μεγάλες παραμέτρους των ανθρωπίνων συναφειών, προσφέροντας βάθος σκέψης, μεγαλόθυμη αντιμετώπιση του Τώρα και κατασταλαγμένη πνευματική γαλήνη στο Σήμερα.
Με την έννοια αυτή, η Ιστορία, στην διάσταση του μακρού χρόνου, εργαλειοποιώντας την συναισθηματική απόσταση από τα πράγματα και ενισχύοντας την ετερογνωσία, εκκαθαρίζει τις διόδους ερμηνειών του παρόντος, επιτρέποντας στον καθένα ασφαλέστερη αυτογνωσία και αυθεντικότερη κατανόηση του Άλλου. Kαι, επομένως, βαθύτερη κατανόηση  των συλλογικών καταστάσεων, αντιδράσεων και συμπεριφορών.
Η πλευρά αυτή της μελέτης της ιστορίας καθίσταται ιδιαίτερα ευεργετική σε καιρούς κρίσεων, κατά τις οποίες οι συλλογικές αντιδράσεις  γίνονται εξαιρετικά περίπλοκες. Στην συνάφεια μιας κρίσης, η ανθρώπινη εγρήγορση εντείνεται, το αίσθημα ανασφάλειας -το οποίο οι μη ελεγχόμενες καταστάσεις προκαλούν- οξύνει αντιδράσεις και συμπεριφορές, την ίδια ώρα που τα αισθήματα μεταλλάσσονται και μεγιστοποιούνται δίνοντας, ευκολότερα από άλλοτε, χώρο στην βία και την σύγκρουση. Υπό την έννοια αυτή, ο παρατηρών την ζωή και μελετών την ιστορία  θα μπορούσε να θεωρήσει διανοητικό προνόμιο την εκ του σύνεγγυς εμπειρία των μεταλλάξεων μιάς κοινωνίας σε κάθοδο και κρίση.  Τούτο έχει έτσι, εφόσον η εν κρίση κοινωνία είναι αλλότρια. Όταν, όμως, πρόκειται για την δική σου κοινωνία, το προνόμιο αυτό γίνεται  σπαρακτικά τραγικό και  αβάσταχτα  βαρύ –ένα είδος βασανιστηρίου του παρατηρούντος.
Παιδιά μιάς κρίσης είμαστε όλοι εμείς που βρισκόμαστε στην αίθουσα αυτή. Η κοντινότερη περίοδος της ιστορίας που μας έχει γεννήσει είναι αυτή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και των μεταπολεμικών περιπλοκών της ελληνικής πολιτικής και κοινωνικής ζωής. Η περίοδος του Εμφυλίου της δεκαετίας του ‘40 καθόρισε και καθορίζει τις παραμέτρους κάθε κρίσης που η χώρα μας έκτοτε έζησε και ζει, υπαγορεύοντας υποδορίως στάσεις ζωής, αντιδράσεις και συμπεριφορές. Και το λέω τούτο καθώς, κατά την γνώμη μου, οι στρεβλώσεις των ατομικών συναισθημάτων και των  συλλογικών συμπεριφορών που τα γεγονότα του Εμφυλίου γέννησαν είναι αυτές ακριβώς που οδήγησαν την ελληνική κοινωνία  στο να απεμπολήσει τις ευκαιρίες ανόρθωσης των τεσσάρων τελευταίων δεκαετιών και να αυτοσυντριβεί οικονομικά, πολιτικά και ηθικά,  φτάνοντας έως εδώ.
Η αγωνία μου για την αυτοκτονούσα κοινωνία μου είναι αυτή που με ώθησε, εδώ και δεκαετίες, παράλληλα με την μελέτη και την ερευνητική πανεπιστημιακή μου εργασία, να δοθώ με μεγάλη έμφαση στην διδασκαλία της Ιστορίας, τόσο στο φοιτητικό κοινό, όσο και εκτός Πανεπιστημίου. Ο στόχος μου ήταν ιδιοτελής, μιας και ικανοποιούσε την αγωνία μου να πράξω, ως πολίτης, κάτι μπροστά στο κακό που ήταν -εν εμφανή, για εμένα- εξελίξει. Ήταν, όμως, και ανιδιοτελής, μιας και πίστεψα και πιστεύω πως η Ιστορία μπορεί να βοηθήσει μια κοινωνία στις βαριές συζητήσεις που πρέπει να κάνει με τον εαυτό της όταν βρίσκεται σε αδιέξοδο. Ιδιαιτέρως, μάλιστα, όταν η ίδια η κοινωνία  είναι εκείνη που έχει διαμορφώσει το αδιέξοδό της αυτό με την ευθυνοφοβία/ την αδιαφορία/ την θρασύδειλη μετάθεση των ατομικών και συλλογικών ευθυνών/ την ηδονική, συστηματική – πάντα «εν ιερά αγανακτήσει» και ατιμωρητί- καταστροφή των δημοσίων αγαθών/ τους  παλληκαρισμούς αενάως «οργισμένων»  «αγωνιστών» που «μάχονται για τον λαό», δηλ. για τα ιδιοτελή προσωπικά τους συμφέροντα και εκείνα των συντεχνιών τους, προς βλάβην του συνόλου/ την  ανερυθρίαστη στρεψοδικία/  την εξαγιασμένη φυγοπονία/ την αναγωγή του περιφρόνησης των δικαιωμάτων του άλλου σε υπέρτατη αξία. Την ασφαλή συνταγή, δηλαδή, για ένα επαίσχυντο τέλος.  Δόθηκα στην διδασκαλία της Ιστορίας γιατί πιστεύω πως η μελέτη της Ιστορίας, εντάσσοντάς μας στην γενικότερη ροή των ανθρωπίνων συναφειών στον βαθύ χρόνο, λειτουργεί ανακουφιστικά, καθώς  μας επιτρέπει να συνομιλήσουμε με το Τώρα μας  διεισδυτικότερα,  λιγότερο τραυματικά και, επομένως, αποτελεσματικότερα. Δημιουργώντας μιαν ατραπό στοχαστικής διαφυγής από το Τώρα, η Ιστορία, σε δύσκολους καιρούς,  ανοίγει ορίζοντες που επιτρέπουν την επανατοποθέτηση του εαυτού μας στο Σήμερα, την εκ μέρους μας αναπροσέγγιση της κοινωνίας μας και του κόσμου. Μας οδηγεί, δηλαδή, στην αλλαγή μας ως μονάδες που, με την σειρά της, θα επιτρέψει την  απελευθέρωση της κοινωνίας μας, ως σύνολο, από το τέλμα μέσα στο οποίο αυτή έχει αυτοοδηγηθεί.
Η βεβαιότητά μου ότι το πρώτο που χρειαζόμαστε, ως  κοινωνία, είναι η εσωτερική μας αλλαγή και αναπροσδιορισμός του καθενός μας είναι αυτή που με έφερε σε δεκάδες Δήμους, Σχολεία, Πανεπιστήμια, Πολιτιστικούς Φορείς, Φυλακές και Κέντρα Αποτοξίνωσης σ’ ολόκληρη τη χώρα, προκειμένου να διδάξω, άνευ υλικής αμοιβής, Κύκλους Παγκόσμιας και Ελληνικής Ιστορίας. Από την πολλή διδασκαλία η φωνή μου αλλοιώθηκε και βράχνιασε, η ψυχή μου, ωστόσο, γέμισε ικανοποίηση κι ομορφιά στο συναπάντημά μου μ’ ένα κομμάτι του ελληνικού λαού γεμάτο φιλομάθεια κι ευγένεια, γενναιοδωρία και στοχασμό. Με γέμισε μ’ ελπίδα πως, ίσως,  μπορεί να υπάρξει ένα διαφορετικό αύριο.
Γι’ αυτό το αύριο το τόσο ακριβό η τόση διδασκαλία. Η τόση βραχνάδα. Μια βραχνάδα που δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας λυγμός για τα δεινά της χώρας μου, για τα όσα μεγάλα και ουσιαστικά πετάξαμε στον κάλαθο των αχρήστων, για τα όσα ρηχά και καταστροφικά υιοθετήσαμε και υπηρετήσαμε. Τόσες χιλιάδες ώρες ομιλίας κατά τις διδασκαλίες μου που δεν ήταν, στην πραγματικότητα, τίποτα άλλο παρά ενός λεπτού σιγή για την ελληνική γλώσσα, την σπουδαία γλώσσα μου, που υποβαθμίζεται, τσαλακώνεται και πετιέται/ για την ομορφιά των ασβεστωμένων τοίχων με το γιασεμί που έχουν, πια, μετατραπεί σε χώρους ρύπων και μουτζούρας/ για την μέχρι προ τριακονταετίας  κραταιή ελληνική Δημόσια Εκπαίδευση που καταρρέει αυτοβυθιζόμενη στην βία και την αυθαιρεσία, οι οποίες έχουν, από πολλού, καταστεί κανονικότητες της καθημερινότητάς της. Ενός λεπτού σιγή για τις ρίζες μου και  για τον τόπο που με γέννησε, με ανέθρεψε και  με διαμόρφωσε.   Την Ελλάδα.   

Όταν μου πειράξουν την πατρίδα...

Όταν μου πειράξουν την πατρίδα και τη θρησκεία μου, θα μιλήσω, θα’ νεργήσω κι’ ό,τι θέλουν ας μου κάνουν. 

Στρατηγός Μακρυγιάννης

Της δύναμης και της εξουσίας...

Λεπτομέρεια από έργο του Ιερώνυμου Μπος 

"Τα οσμίζομαι τα φυλακισμένα εκατομμύρια. Νοιώθω τις μετάλλινες φλέβες, τα πλάνα χέρια τους που ξεδιπλώνονται, κλαδιά όμοια, κατά πάνω μου...Θέλω, όμως, τώρα, να σας ψιθυρίσω, μες στη νυχτερινή σιωπή. Σας αγαπάω! Εσάς!, που βρίσκεστε μισοπεθαμένα στα σκοτεινά βάθη! Σας αγαπάω, διψασμενα πλούτη για ζωή... μαζί μ' όλη τη λαμπρή συνοδεία σας της δύναμης και της εξουσίας!
Σας αγαπάω, σας αγαπάω!"

Ερρίκος Ίψεν, Ιωάννης Γαβριήλ Μπόρκμαν
Μετ. Θεοδόσης Παπαδημητρόπουλος, Εκδ. GUTENBERG
 
Γιώργος Σεφέρης

Όπου και να ταξιδέψω...


Γιάννης Σταύρου, Νυχτερινό, λάδι σε καμβά

Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει.
Στο Πήλιο μέσα στις καστανιές το πουκάμισο του Κενταύρου
γλιστρούσε μέσα στα φύλλα για να τυλιχτεί στο κορμί μου
καθώς ανέβαινα την ανηφόρα κι η θάλασσα μ' ακολουθούσε
ανεβαίνοντας κι αυτή σαν τον υδράργυρο θερμομέτρου
ώσπου να βρούμε τα νερά του βουνού.
Στη Σαντορίνη αγγίζοντας νησιά που βουλιάζαν
ακούγοντας να παίζει ένα σουραύλι κάπου στις αλαφρόπετρες
μου κάρφωσε το χέρι στην κουπαστή
μια σαΐτα τιναγμένη ξαφνικά
από τα πέρατα μιας νιότης βασιλεμένης.
Στις Μυκήνες σήκωσα τις μεγάλες πέτρες και τους θησαυρούς των Ατρειδών
και πλάγιασα μαζί τους στο ξενοδοχείο της «Ωραίας Ελένης του Μενελάου»·
χάθηκαν μόνο την αυγή που λάλησε η Κασσάντρα
μ' έναν κόκορα κρεμασμένο στο μαύρο λαιμό της.
Στις Σπέτσες στον Πόρο και στη Μύκονο
με χτίκιασαν οι βαρκαρόλες.
Τι θέλουν όλοι αυτοί που λένε
πως βρίσκουνται στην Αθήνα ή στον Πειραιά;
O ένας έρχεται από τη Σαλαμίνα και ρωτάει τον άλλο μήπως «έρχεται εξ Oμονοίας»
«Όχι έρχομαι εκ Συντάγματος» απαντά κι είν' ευχαριστημένος
«βρήκα το Γιάννη και με κέρασε ένα παγωτό».
Στο μεταξύ η Ελλάδα ταξιδεύει
δεν ξέρουμε τίποτε δεν ξέρουμε πως είμαστε ξέμπαρκοι όλοι εμείς
δεν ξέρουμε την πίκρα του λιμανιού σαν ταξιδεύουν όλα τα καράβια·
περιγελάμε εκείνους που τη νιώθουν.

Παράξενος κόσμος που λέει πως βρίσκεται στην Αττική και δε βρίσκεται πουθενά·
αγοράζουν κουφέτα για να παντρευτούνε
κρατούν «σωσίτριχα» φωτογραφίζουνται
ο άνθρωπος που είδα σήμερα καθισμένος σ' ένα φόντο με πιτσούνια και με λουλούδια
δέχουνταν το χέρι του γερο-φωτογράφου να του στρώνει τις ρυτίδες
που είχαν αφήσει στο πρόσωπό του
όλα τα πετεινά τ' ουρανού.

Στο μεταξύ η Ελλάδα ταξιδεύει ολοένα ταξιδεύει
κι αν «ορώμεν ανθούν πέλαγος Αιγαίον νεκροίς»
είναι εκείνοι που θέλησαν να πιάσουν το μεγάλο καράβι με το κολύμπι
εκείνοι που βαρέθηκαν να περιμένουν τα καράβια που δεν μπορούν να κινήσουν
την ΕΛΣΗ τη ΣΑΜOΘΡΑΚΗ τον ΑΜΒΡΑΚΙΚO.
Σφυρίζουν τα καράβια τώρα που βραδιάζει στον Πειραιά
σφυρίζουν ολοένα σφυρίζουν μα δεν κουνιέται κανένας αργάτης
καμιά αλυσίδα δεν έλαμψε βρεμένη στο στερνό φως που βασιλεύει
ο καπετάνιος μένει μαρμαρωμένος μες στ' άσπρα και στα χρυσά.

Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει·
παραπετάσματα βουνών αρχιπέλαγα γυμνοί γρανίτες…
Το καράβι που ταξιδεύει το λένε ΑΓ ΩΝΙΑ 937.

Α/π Αυλίς, περιμένοντας να ξεκινήσει.
Καλοκαίρι 1936

Γ. Σεφέρης, Ποιήματα, Ίκαρος

Λογότυπο της Ελληνικής Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διάφορες πιο καλλιτεχνικές εκδοχές - παραλλαγές του..!

Την Δευτέρα, 25 Νοεμβρίου 2013, έγινε από τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης η παρουσίαση του λογοτύπου με το οποίο θα διακρίνεται η Ελληνική Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το πρώτο εξάμηνο του 2014.  
«Ποια Ευρωπαϊκή Ένωση;» 

1η εκδοχή: Χωρίς να πειραχτεί καθόλου το βασικό σχήμα του λογοτύπου, αξιοποιήσαμε το σχήμα του αριθμού 4 (στο έτος 2014) για να θίξουμε το ζήτημα των αυτοκτονιών στην Ελλάδα. Το νέο σχήμα παραπέμπει στο περίγραμμα που γίνεται με κιμωλία γύρο από πτώμα νεκρού σε τόπο εγκλήματος. 

2η εκδοχή: Χωρίς να πειραχτεί καθόλου το βασικό σχήμα του λογοτύπου, αξιοποιήσαμε το σχήμα του αριθμού 1 (στο έτος 2014) για να υπενθυμίσουμε στους Ευρωπαίους και στους Γερμανούς ότι με τις απάνθρωπες πολιτικές τους κρέμασαν την Ελλάδα. 

3η εκδοχή: Χωρίς να πειραχτεί καθόλου το βασικό σχήμα του λογοτύπου, προσθέσαμε στο καράβι τη σημαία της Γερμανίας και το σύμβολο της πειρατικής νεκροκεφαλής στο φουσκωμένο πανί. Ένα γερμανικό πειρατικό που αρμενίζει λεηλατώντας τους λαούς της Ευρώπης. 

4η εκδοχή: Το πανί του ιστιοφόρου έγινε. μπανάνα, παραπέμποντας στη Μπανανία που παλιά ήταν γνωστή με το όνομα Ελλάδα. Κάτω από την μπανάνα έχουμε ένα άδειο μπολ να συμβολίζει  την καταστροφική οικονομική πολιτική που εφαρμόζεται στην Μπανανία.

5η εκδοχή: Σε αυτή την εκδοχή έχουμε τρία κίτρινα στρογγυλά ευρώπουλα να πέφτουν με το σταγονόμετρο μέσα στο κυπελάκι του. ζητιάνου. Τρία για να παραπέμπουν στην τρόικα. Και κίτρινα για να παραπέμπουν στα αστεράκια της ευρωπαϊκής σημαίας.

6η εκδοχή: Μετατρέψαμε το λευκό φουσκωμένο πανί σε. βυζί. Είναι το βυζί της Ελλάδας που θα αρμεχτεί μέχρι την τελευταία του σταγόνα: από Γερμανούς, Ισραηλίτες και άλλους πολλούς.

7η εκδοχή: Στο βασικό σχήμα του λογοτύπου προσθέσαμε τρία κατάρτια με ισάριθμα πανιά. Τρία, όπως λέμε τρόικα. Χωρίς τρόικα το καράβι δεν μπορεί να πλεύσει. έτσι μας λένε, έτσι το αναπαραστήσαμε. 

8η εκδοχή: Πίσω από την κουίντα ξεπροβάλει ο κοιλαράς τραπεζίτης με το ημίψηλο καπέλο του και το πούρο του: Αυτή η Ευρώπη δεν είναι των πολιτών, είναι των τραπεζιτών! 

9η εκδοχή: Πάνω από ένα πιάτο αδειανό -δείγμα τρομερής «ευδαιμονίας» - έχουμε τα κινεζικά ξυλάκια: kuaizi (αγγλιστί chopsticks), να παραπέμπουν στη κινεζοποιήση των ευρωπαϊκών χωρών με πρώτη την Ελλάδα. 

10η εκδοχή: Μια λάμπα με κομμένο καλώδιο, να υπονοεί το σκοταδισμό της γερμανοποιημένης ΕΕ αλλά και το σκοτάδι στο οποίο είναι βουτηγμένα πολλά νοικοκυριά στην Ελλάδα, λόγο του χαρατσιού των ακινήτων και της ανεργίας. 

11η εκδοχή: Απλό και εύγλωττο το μήνυμα: Πέος πέος, για να γίνεις ευρωπαίος! Αφήστε τη φαντασία σας να οργιάσει...

12η εκδοχή: Η τελευταία εκδοχή είναι το ψάρι του ψαρωμένου ελληνικού λαού που πιάστηκε κορόιδο! Τον ψάρωσαν οι άρπαγες οι Γερμανοί μαζί με τους ντόπιους θαυμαστές και συνεργάτες  τους.

Επίκαιρο το μήνυμα του Ινδιάνου Αρχηγού...

1830. Oι Ηνωμένες Πολιτείες αποφάσισαν να μετακινήσουν βίαια, προς τα δυτικά, 60 χιλιάδες Ινδιάνους, που έμεναν στο Μισισιπή.
Λίγα χρόνια μετά, τους προτείνουν να αγοράσουν τη γη τους.

Κι ο μεγάλος Ινδιάνος αρχηγός Σιατλ απάντησε με τη φράση: "Αν μολύνετε το κρεβάτι σας, θα πεθάνετε κάποια νύχτα πνιγμένοι στα δικά σας απορρίμματα"...

Τα σχόλια δικά σας...




 

Χριστούγεννα με Παπαδιαμάντη...

 

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

Τα Χριστούγεννα του τεμπέλη

Στην ταβέρνα του Πατσοπούλου, ενώ ο βορράς εφύσα, και υψηλά εις τα βουνά εχιόνιζεν, ένα πρωί, εμβήκε να πίη ένα ρούμι να ζεσταθή ο μαστρο-Παύλος ο Πισκολέτος, διωγμένος από την γυναίκα του, υβρισμένος από την πενθεράν του, δαρμένος από τον κουνιάδον του, ξορκισμένος από την κυρά-Στρατίναν την σπιτονοικοκυράν του, και φασκελωμένος από τον μικρόν τριετή υιόν του, τον οποίον ο προκομμένος ο θείος του εδίδασκεν επιμελώς, όπως και οι γονείς ακόμη πράττουν εις τα "κατώτερα στρώματα", πως να μουντζώνη, να βρίζη, να βλασφημή και να κατεβάζη κάτω Σταυρούς, Παναγιές, κανδήλια, θυμιατά και κόλλυβα. Κι έπειτα, γράψε αθηναϊκά διηγήματα!
Ο προβλεπτικός ο κάπηλος, δια να έρχωνται ασκανδαλίστως να ψωμίζουν αι καλαί οικοκυράδες, αι γειτόνισσαι, είχε σιμά εις τα βαρέλια και τας φιάλας, προς επίδειξιν μάλλον, ολίγον σάπωνα, κόλλαν, ορύζιον και ζάχαριν, είχε δε και μύλον, δια να κόπτη καφέν. Αλλ' έβλεπέ τις, πρωί και βράδυ, να εξέρχωνται ατημέλητοι και μισοκτενισμένοι γυναίκες, φέρουσαι την μίαν χείρα υπό την πτυχήν της εσθήτος, παρά το ισχίον, και τούτο εσήμαινεν, ότι το οψώνιον δεν ήτο σάπων, ούτε ορύζιον ή ζάχαρις.
'Ηρχετο πολλάκις της ημέρας η γριά - Βασίλω, πτωχή, έρημη και ξένη στα ξένα, ήτις δεν είχε προλήψεις κι έπινε φανερά το ρούμι της. Ήρχετο και η κυρά-Κώσταινα η Κλησάρισσα, ήτις εβοηθούσε το κατά δύναμιν εις την εκκλησίαν ισταμένη πλησίον του μανουαλίου, δια να κολλά τα κεριά, και όσας πεντάρας έπαιρνε την Κυριακήν, όλας τας έπινε, μετ' ευσυνειδήτου ακριβείας, την Δευτέραν, Τρίτην και Τετάρτην.
Ήρχετο κι η Στρατίνα, νοικοκυρά με δύο σπίτια, οπού εφώναζεν εις την αυλόπορταν, εις τον δρόμον και εις το καπηλείον όλα τα μυστικά της, δηλ. τα μυστικά των άλλων, και μέρος μεν αυτών έμενον εις την αυλήν, μέρος δε έπιπτον εις το καπηλείον, και τα περισσότερα εχύνοντο εις τον δρόμον, κι εξενομάτιζε τον κόσμον, ποία νοικάρισσα της καθυστερεί δύο νοίκια, ποίος οφειλέτης της χρεωστεί τον τόκον, ποία γειτόνισσα της επήρεν ένα είδος, δανεικόν κι αγύριστον.
Ο μαστρο-Δημήτρης ο φραγκορράφτης της εχρωστούσε τρία νοίκια, ο μαστρο-Παύλος ο Πισκολέτος πέντε, και τον μήνα που έτρεχεν, εξ. Η Λενιώ, η κουμπάρα της, της πέρασε δευτέραν υποθήκην με δόλον εις το σπίτι, και τώρα ήτον ανάγκη να τρέχη εις δικηγόρους και συμβολαιογράφους, δια να εξασφαλίση τα δίκαιά της. Η Κατίνα, η ανεψιά της από τον πρώτον άνδρα της, της είχεν αφήσει ένα αμανάτι δια να την δανείση δέκα δραχμάς, και τώρα, ακτά την εκτίμησιν δύο χρυσοχόων, απεδείχθη, ότι το ασημικόν ήτο κάλπικον και δεν ήξιζεν ούτε όσα ήξιζαν  τα δύο φυσέκια με τες σκουριασμένες μπακίρες - που, αφού, κατά την συνήθειάν της (αυτό δεν το έλεγεν, αλλά ήτο γνωστόν), έβγαλεν έξω το γερο-Στρατήν, τον άνδρα της, την κόρην της, την Μαργαρίταν και την εγγονήν της, την Λενούλαν, ήνοιξε την κρύπτην, απέθεσεν εκεί το ενέχυρον, έβγαλε το κομπόδεμα, έλαβε τα φυσέκια, και τα ενεχείρισε με τρόπον, οπού εσήμαινε να τα δώση και να μην τα δώση, κι εφαίνετο ως να εκολλούσαν τα χέρια της, εις την πτωχήν την Κατίναν.

Η Ασημίνα, η παλαιά νοικάρισσά της, τραγουδίστρα το επάγγελμα, όταν εξεκουμπίσθη κι έφυγε, της εχρωστούσε τρία μηνιάτικα και εννέα ημέρας. Και τα μεν έπιπλα, οπού έπρεπε κατά δίκαιον τρόπον να τα εκχωρήση εις την σπιτονοικοκυράν, τα παρέδωκεν εις τον κούκον της, τον τελευταίον αγαπητικόν της, που να τσάκιζε το πόδι της, να μην είχε σώσει ποτέ... Και εις αυτήν δεν έδωκεν άλλο τίποτε, παρά ένα παλιοφυλαχτόν εκεί, λιγδιασμένον, και της είπε μυστηριωδώς, ότι αυτό περιείχε Τίμιον Ξύλον... Σαν εκγρεμοτσακίσθη και έφυγε, το ανοίγει και αυτή εκ περιεργείας, και αντί Τιμίου Ξύλου, τί βλέπει;... κάτι κουρέλια, τρίχες, τούρκικα γράμματα, σκοντάματα, μαγικά, χαμένα πράματα... Τ' ακούτε σεις αυτά;


Εισήλθε, ριγών, ο μαστρο-Παυλάκης και εζήτησεν ένα ρούμι. Το παιδί του καπηλείου, οπού τον ήξευρε καλά, του είπε
-Έχεις πεντάρα;
Ο άνθρωπος έσεισε τους ώμους με τρόπον διφορούμενον.
-Βάλε συ το ρούμι, είπεν.
Πως να έχει πεντάρα; Καλά και τα λεπτά, καλή η δουλειά, καλό και το κρασί, καλή κι η κουβέντα, όλα καλά. Καλλίτερον απ' όλα η ραστώνη, το ντόλστσε φαρ νιένττε των αδελφών Ιταλών. Αν εις αυτόν ανετίθετο να συντάξη τον κανονισμόν της εβδομάδος, θα ώριζε την Κυριακήν δια σχόλην, την Δευτέραν δια χουζούρι, την Τρίτην δια σουλάτσο, την Τετάρτην, Πέμπτην και Παρασκευήν δι εργασίαν, και το Σάββατον δια ξεκούρασμα. Ποιός λέει, ότι αι εορταί είναι πάρα πολλαί δια τους ορθοδόξους Έλληνας, και αι εργάσιμοι είναι πολύ ολίγαι; Αυτά τα λέγουν όσοι δεν έκαμαν ποτέ σωματικήν εργασίαν και ηξεύρουν μόνον δια τους άλλους να θεσμοθετούν.

Ακριβώς την ώραν ταύτην ήλθεν απ' αντικρύ ο Δημήτρης ο φραγκορράφτης, δια να πίη το πρωινόν του. Μόνην παρηγορίαν είχε, να κάμνη αυτά τα συχνά ραξιδάκια, καθώς τα ωνόμαζε. Διέκοπτεν επί πέντε λεπτά την εργασίαν του, δέκα φοράς την ημέραν, και ήρχετο να πίνη ένα κρασί. Έπαιρνεν εργασίαν από τα μαγαζιά και εδούλευεν ως κάλφας εις το δωμάτιόν του.
Εισήλθε και παρήγγειλεν ένα κρασί. Είτα, ιδών τον Παύλον
-Βάλε και του μαστρο-Παυλάκη ένα ρούμι, είπεν.

Ως από Θεού σταλμένος, δια να λύση το ζήτημα της πεντάρας, μεταξύ του πελάτου και του υπηρέτου, εκάθισε πλησίον του Παύλου και ήρχισε τοιαύτην ομιλίαν, η οποία ήτο μεν συνέχεια των ιδίων λογισμών του, εις δε τον Παύλον εφάνη ως συνηγορία υπέρ των ιδικών του παραπόνων.
-Που σκόλη και γιορτή, μαστρο-Παυλέτο, φίλε μου, είπεν ούτε καθισιό, ούτε χουζούρι. Τ' Άη- Νικολάου δουλέψαμε, τ' Άη-Σπυρίδωνα δουλέψαμε, την Κυριακή προχθές δουλέψαμε. Έρχονται Χριστούγεννα, και θαρρώ, πως θα δουλεύουμε, χρονιάρα μέρα...

Ο Παύλος έσεισε την κεφαλήν.
-Θέλω κάτι να πω, αλλά δεν ξέρω για να τα σταμπάρω περί γραμμάτου μαστρο-Δημήτρη μου, είπε. Μου φαίνεται, πως αυτοί οι μαστόροι, αυτοί οι αρχόντοι, αυτή η κοινωνία πολύ κακά έχουνε διωρισμένα τα πράγματα. Αντί να είναι η δουλειά μοιρασμένη ίσια τις καθημερινές, πέφτει μονομιάς και μονομπάντα. Δουλεύουμε βιαστικά τις γιορτάδες, και ύστερα χασομερούμε εβδομάδες και μήνες τις καθημερινές.
-Είναι και η τεμπελιά εις το μέσο, είπε μετά πονηράς αυθαδείας το παιδί του καπηλείου, ωφεληθέν από μίαν στιγμήν, καθ' ην ο αφέντης του είχεν ομιλίαν εις το κατώφλιον της θύρας και δεν ηδύνατο ν' ακούση.
                                              
-Ας είναι, τί να σου κάμη η προκομμάδα και η τεμπελιά; είπεν ο Δημήτρης. Το σωστό είναι, πολλά κεσάτια και ολίγη μαζωμένη δουλειά. Καλά λέει ο μαστρο-Παύλος. Άλλο αν είμαι ακαμάτης εγώ, ας πούμε, ή ο Παύλος, ή ο Πέτρος, ή ο Κώστας ή ο Γκίκας. Εμένα η φαμίλια μου δουλεύει, εγώ δουλεύω, ο γυιός μου δουλεύει, το κορίτσι πάει στη μοδίστρα. Και μ' όλα αυτά, δεν μπορούμε ακόμα να βγάλουμε τα νοίκια της κυρα-Στρατίνας. Δουλεύουμε για την σπιτονοικοκυρά, δουλεύουμε για τον μπακάλη, για τον μανάβη, για τον τσαγκάρη, για τον έμπορο. Η κόρη θέλει το λούσο της ο νέος θέλει το καφενείο του, το ρούχο του, το γλέντι του. Ύστερα, κάμε προκοπή.

-Υγρασία μεγάλη, μαστρο-Δημήτρη, είπεν ο Παυλέτος, αποκρινόμενος εις τους ιδίους στοχασμούς του. Υγρασία κάτω στα μαγαζιά, χαμηλό το μέρος, η δουλειά βαρειά, ρεματισμοί, κρυώματα. Ύστερα κόπιασε, αν αγαπάς, να αργάζης τομάρια. Το δικό μας το τομάρι άργασε πια, άργασε...
-Καλά αργασμένο το δικό σου, μαστρο-Παύλο, αυθαδίασε πάλιν ο υπηρέτης, αινιττόμενος ίσως τας μεταξύ του Παύλου και του γυναικαδέλφου του σκηνάς.
Είτα εισήλθεν ο κάπηλος. Ο μαστρο-Δημήτρης απήλθε, να επαναλάβη την εργασίαν του και η ομιλία έπαυσεν.

Ο μαστρο-Παύλος αφέθη εις τας φαντασίας του. Σάββατον σήμερον, μεθαύριον παραμονή, την άλλην Χριστούγεννα. Να είχε τουλάχιστον λεπτά δια να αγοράση ένα γαλόπουλο, να κάμη και αυτός Χριστούγεννα στο σπίτι του, καθώς όλοι! Μετενόει τώρα πικρώς, διότι δεν επήγε τας τελευταίας ημέρας εις τα βυρσοδεψεία να δουλεύση και να βγάλη ολίγα λεπτά, δια να περάση πτωχικά τας εορτάς. "Υγρασία μεγάλη, χαμηλό το μέρος, η δουλειά βαρειά. Κόπιασε να αργάζης τομάρια! Το σικό μας το τομάρι θέλει άργασμα!"

Είχεν ακούσει τον λαϊκόν μύθον δια τον τεμπέλην, οπού επήγαιναν να τον κρεμάσουν, και όστις συγκατένευσε να ζήση υπό τον όρον να είναι "βρεμένο το παξιμάδι". Εγνώριζε και την άλλην διήγησιν δια το τεμπελχανιό, το οποίον ίδρυσε, λέγουν, ο Μεχμέτ Αλής εις την πατρίδα του Καβάλαν. Εκεί, επειδή το κακόν είχε παραγίνει, ο επιστάτης εσοφίσθη να στρώνη μίαν ψάθαν, επί της οποίας ηνάγκαζε τους αέργους να εξαπλώνωνται. Είτα έβαζε φωτιάν εις την ψάθαν. Όποιος επροτίμα να καή, παρά να σηκωθή από την θέσιν του, ήτο σωστός τεμπέλης και εδικαιούτο να φάγη δωρεάν το πιλάφι. Όποιος εσηκώνετο και έφευγε το πυρ, δεν ήτο σωστός τεμπέλης και έχανε τα δικαιώματα. Τόσοι Βαλλιάνοι, τόσοι Αβέρωφ και Συγγροί, εσκέπτετο ο μαστρο-Παύλος, και κανείς εξ αυτών να μην ιδρύση παραπλήσιόν τι εις τας Αθήνας!

Ο μαστρο-Παυλάκης επεριδιάβασεν ακόμη δύο ημέρας και την άλλην ήτο παραμονή. Το γαλόπουλο δεν έπαυσε να το ονειροπολή και να το ορέγεται. Πώς να το προμηθευτή;
Αφού ενύκτωσε, διωγμένος καθώς ήτον από το σπίτι, απετόλμησε και ήλθεν από ένα πλάγιον δρομίσκον και ήτον έτοιμος να χωθή εις το καπηλείον. Ο νους του ήτο αναποσπάστως προσηλωμένος εις το γαλόπουλο. Θα εχρησίμευε τούτο, εάν το είχε, και ως μέσον συνδιαλλαγής με την γυναίκα του.

Εκεί, καθώς εστράφη να εμβή εις το καπηλείον, βλέπει εν παιδίον της αγοράς, με μίαν κοφίναν επ' ώμων, ήτις εφαίνετο ακριβώς να περικλείη ένα γάλον, αγριολάχανα, πορτοκάλια, ίσως και βούτυρον και άλλα καλά πράγματα, Το παιδίον εκοίταζε δεξιά και αριστερά και εφαίνετο να αναζητή οικίαν τινά. Ήτο έτοιμον να εισέλθη εις το καπηλείον δια να ερωτήση. Έπειτα είδε τον Παύλον και εστράφη προς αυτόν.
-Ξέρεις, πατριώτη, του λόγου σου, που είναι εδώ χάμου το σπίτι του κυρ-Θανάση του Μπελιοπούλου;
-Του κυρ-Θανάση του Μπε...
Αστραπή, ως ιδέα, έλαμψεν εις το πνεύμα του Παύλου.
-Μούπε τον αριθμό και το εξέχασα τώρα γρήγορα έπιασε σπίτι εδώ χάμου, σ' αυτόν το δρόμο... τον είχα μουστερή από πρώτα... μπροστήτερα καθότανε παρά πέρα, στο Γεράνι.
-- Του κυρ-Θανάση του Μπελιοπούλου! αυτοσχεδίασε ο μαστρο-Παύλος να, εδώ είναι το σπίτι του. Να φωνάξης την κυρα-Παύλαινα, μέσα στην κάτω κάμαρα, στο ισόγειο... αυτή είναι η νοικοκυρά του... πως να πώ; είναι

η γενειά του... τη έχει λύσε-δέσε, σ' όλα τα πάντα... οικονόμισσα στο νοικοκυριό του... είναι κουνιάδα του... μαθές θέλω να πω, ανιψιά του... φώναξέ την και δώσε της τα ψώνια.

Και βαδίσας ο ίδιος πέντε βήματα, κατά την θύραν της αυλής, έκαμε πως φώναξε
-Κυρά-Παύλαινα, κόπιασ' εδώ να πάρης τα ψώνιαμ που σου στέλλει ο κύριος... ο αφέντης σου. Καλά ήλθαν τα πράγματα έως τώρα. Ο μαστρο-Παυλάκης έτριβε τας χείρας και ησθάνετο εις την ρίνα του την κνίσαν του ψητού κούρκου. Και δεν τον έμελλε τόσον δια τον κούρκον, αλλά θα εφιλιώνετο με τη γυναίκα του. Την νύκτα επέρασεν εις εν ολονύκτιον καφενείον και το πρωί επήγεν εις την εκκλησίαν.

Όλην την ημέραν προσεκολλήθη εις μίαν συντροφιάν, έπειτα εις μίαν άλλην παλαιών γνωρίμων του, εις το καπηλείον, όπου έμεινε τας περισσοτέρας ώρας ανοικτόν, με τα παράθυρα κλεισμένα, και επέρασε με ολίγους μεζέδες και με αρκετά κεράσματα.
Το βράδυ, αφού ενύκτωσε, επήγε με τόλμην από τας πολλάς σπονδάς και από την ενθύμησιν του κούρκου και έκρουε την θύραν της οικογενείας του. Η θύρα ήτο κλεισμένη έσωθεν.'
-Καλησπέρα, κυρα-Παύλαινα, εφώναξεν απ'έξω, χρόνους πολλούς. Πώς πήγε ο γάλος; Βλέπεις, εγώ πάλε;
Ουκ ην φωνή, ουδέ ακρόασις. Όλη η αυλή ήτο ήσυχος. Τα ισόγεια, αι τρώγλαι, τα κοτέτσια της κυρα-Στρατίνας, όλα εκοιμώντο. Ο σκύλος μόνον εγνώρισε τον μαστρο-Παύλον, έγρυξεν ολίγον και πάλιν ησύχασεν.
Υπήρχον εκεί εκτός από το ψυχομέτρι τριων ή τεσσάρων οικογενειών, οπού εκατοικούσαν εις τ' ανήλια δωμάτια, δύο γίδες, δώδεκα όρνιθες, τέσσαρες γάτοι, δύο ινδιάνοι και πολλά ζεύγη περιστερών. Αι δύο γίδες ανεχάραζαν βαθιά εις το σκεπασμένο μανδράκι τους, αι όρνιθες έκλωζον υποκώφως εις το κοτέτσια τους, τα περιστέρια είχαν μαζωχθή εις τους περιστερώνας περίτρομαα από το κυνήγι, οπού ήρχιζον εναντίον των την νύκτα οι γάτοι. Όλοι αυτοί οι μικροί θόρυβοι ήσαν το ροχάλισμα της αυλής κοιμωμένης.

Πάραυτα ηκούσθη κρότος βημάτων εις το σπίτι.
-Έ, μαστρο-Παύλε, είπε πλησιάσασα η κυρα-Στρατίνα, νάχουμε και καλό ρώτημα... Τί γάλος και γαλίζεις και γυαλίζεις και καλό να μούχης, ασίκη μου; Είδαμε κι επάθαμε να σκεπάσουμε το πράμα, να μη προσβαλθή το σπίτι... Εκείνος που ήτον δικός του ο γάλος, ήλθε μεσάνυκτα κι εφώναζε, έκανε το κακό, και μας φοβέριζεν όλους, κι η φαμίλια σου, επειδής τον είχε κόψει το γάλο, μαθές, και τον είχε βάλει στο τσουκάλι, βρέθηκε στα στενά... κλειδώθηκε μες στην κάμαρα, και δεν ήξευρε τι να κάμη... Είπε και ο κουνιάδος σου.. καλό κελεπούρι ήτανε κι αυτό, μαθές... και επέρασεν η φαμίλια σου όλην την ημέραν κλειδομανταλωμένη μέσα, από φόβον μην ξαναέλθη εκείνος πούχε το γάλο και μας φέρη και την αστυνομία... ήτον φόβος να μην προσβαλθή κι εμένα το σπίτι μου. Άλλη φορά, τέτοιαα αστεία να μην τα κάνης, μαστρο-Παυλάκη. Τέτοια προσβολή να λείπη από το σπίτι μου, εμένα, τ' ακουσες;

Ο μαστρο-Παύλος ηρώτησε δειλά
-Τώρα... είναι μέσα η φαμίλια μου;
-Είναι μέσα όλοι τους, κι έχουνε κλειδωμένα καλά, και το φως κατεβασμένο, δια τον φόβο των
Ιουδαίων. Κοίταξε, μη σε νοιώση από πουθενά, κείνος ο σκιάς ο κουνιάδος σου, πάλε...
-Είναι μέσα;
-'Η μέσα είναι, ή όπου είναι έφθασε... να, κάπου ακούω τη φωνή του.
Ηκούσθη, τω όντι, μία φωνή εκεί πλησίον, ήτις δεν υπέσχετο καλά δια τον νυκτερινόν επισκέπτην.
-Έ, μαστρο-Παυλίνε, έλεγε, καλός ήταν ο γάλος...
Ποίος ήτον ο ομιλήσας, άδηλον. Ίσως να ήτο ο μαστρο-Δημήτρης ο γείτων. Δυνατόν να ήτο και ο φοβερός γυναικάδελφος του μαστρο-Παύλου.
-Και να μην πάρω κι εγώ ένα μεζέ; παρεπονέθη ως τόσον ο άνθρωπός μας.
Τι σου χρειάζεται ο μεζές, μαστρο-Παυλάκη μου; επανέλαβεν η Στρατίνα. Τα πράματα είναι πολύ σκούρα. Άφσε τα αυτά. Δουλειά, δουλειά! Η δουλειά βγάζει παλληκάρια. Ό,τι έγινε-έγινε, να πας να δουλέψης, να μου φέρης εμένα τα νοίκια μου. Τ' ακούς;
-Τ' ακούω.
-Φέρε μου εσύ τον παρά, κι εγώ, με όλη τη φτώχεια, την θυσιάζω μια γαλοπούλα και τρώμε.
Ηκούσθη από μέσα βραχνός μορμυρισμός, είτα φωνή μικρού παιδιού είπε
-Την υγειά σου, μάτο-Πάλο, τεμελόκυλο, κακέ πατέλα. Τόνε φάαμε το λάλο. Να πάλε κι εσύ πέντε,
κι άλλε πέντε, δέκα!
Προφανώς ήτον μέσα ο φοβερός ο γυναικάδελφος, και είχε δασκαλέψει το παιδί να τα φωνάζη αυτά.
-Μη στέκεσαι στιγμή, μαστρο-Παυλέτο, είπεν η Στρατίνα το καλό που σου θέλω! Δρόμο τώρα, και μεθαύριο δουλειά, δουλειά!...
Ηκούσθη κρότος, ως να εσηκώθη τις από μέσα, και να επλησίαζε με βαρύ βήμα προς την θύραν.
-Δρόμιο, επανέλαβε μηχανικώς ο Παύλος, συμμορφούμενος εμπράκτως με την λέξιν... δρόμιο και δουλειά!

Μεικτή Χορωδία Σ.Υ.Τ.Ε & Σ.Σ.Τ.Ε
φωτογραφία από την εκδήλωση

Στα πλαίσια των κοινών πολιτιστικών εκδηλώσεων μεταξύ του Σ.Σ.Τ.Ε. και του Σ.Υ.Τ.Ε., η Μεικτή Χορωδία του Σ.Υ.Τ.Ε. παρουσίασε στις 19 Δεκεμβρίου στους εν ενεργεία και συνταξιούχους συναδέλφους μας, ένα Χριστουγεννιάτικο εορταστικό πρόγραμμα, στην Αίθουσα Γενικών Συνελέυσεων (Λέκκα 23, Β όροφος).

Τη χορωδία διευθύνει ο συνάδελφος, συνθέτης Κώστας Ευαγγελάτος και στο πιάνο τον συνοδεύει η σολίστ Ευγενία Βοτανοπούλου - Ιατρού.